Seçim yapmanın ilmi

Seçim yapmanın ilmi

Melek Özlem SEZER

Gülçin Alpöge Okul Öncesinde Değer Eğitimi adlı çalışmasında, seçimlerin değer eğitimiyle olan paralelliğini başarıyla ortaya koyuyor. Günlük yaşamdan seçtiği örneklerle durumları somutlaştırıyor, değerlerle ilgili oyunlar, dramalar, şarkılar, masal, öykü ve şiirler sunuyor.

“Bir şeye nasıl başlarsan, öyle gider.” Bir insan acaba hayatı boyunca bu lafı kaç kez işitir, kaç kez söyler? Sözün özüne uyan pek hoş bir anekdot var ki burada anmak isterim: Kanada’nın kuzey bölgelerinde yalnızca iki mevsim yaşanır: kış ve yaz. Bir bölgenin yollarındaki buzlar erimeye başlayınca yollar çamurlu hale gelir. Bu yollardan geçen araçların bıraktığı derin izler, soğuklar geri geldiğinde buz tutar. Bu ilkel bölgeye kışın gidecek olanlar için yol ayrımında şöyle bir uyarı levhası bulunur: “Sürücü, aracını hangi izi izleyerek süreceğini lütfen iyi seç, çünkü bundan sonraki 20 mil boyunca onun içinde olacaksın.”

Geçmişe dönüp baktığımızda, seçimlerimiz için hayıflanırken en çok hangi noktalar üzerinde takılır kalırız? Seçimlerimizi etkileyen yanlış düşüncelerin altından hangi sıklıkla hatalı bir duygu öğrenimi çıkar? Sosyal ilişkilerimizin ve buna bağlı olarak, hayatımızın yönünü belirleyen diğer ilişki mekanizmalarının bakış açımızla, dahası duygularımızla olan ilişkisini ne zaman anlarız?

İYİLİKTE RİYA OLUR MU?
Gülçin Alpöge Okul Öncesinde Değer Eğitimi adlı çalışmasında, Kanada’daki levhayı anımsatıyor ve seçimlerin değer eğitimiyle olan paralelliğini başarıyla ortaya koyuyor. Günlük yaşamda yetişkinlerin de yabancı olmadığı ve huzurla huzursuzluğun oynak çizgisine işaret eden sorunlar örneklerle anlatılıyor. Kitabın ana kahramanı olan ikizler Selin ve Selim, sık sık seçim yapmaları gereken bir durumla karşılaşıyor. Küçük demeye alışageldiğimiz ama beni çok etkileyen olaylardan biri şu: Bir gün Selim çantasında bir çikolata bulur. Bunu kardeşi Selin’le paylaşacaktır ama Selin şöyle der: “O çikolata okula başladığımız günden kalma, çok bayat olmalı. Ben yemem!” O sırada bir arkadaşları gelir ve “Çikolatandan bana da verir misin?” diye sorar. Selim uzatır çikolatayı, “Al senin olsun,” der ama çikolatanın bayat olduğunu söylemez.

Armağanın anlamına aykırı, çekirdeğinde böyle bir riya ve iyiliğin ticari kullanımını barındıran kaç öykü yaşadık acaba? Küçücük bir kartopunun bayırdan aşağı yuvarlana yuvarlana büyüdüğü ve hayatımıza çarptığı kaç durumla karşılaştık?

HAYATIN İÇİNDEN ÖRNEKLER
Gülçin Alpöge, hayatın içinden örnekler vermeyi seçiyor, iyi de yapıyor. Bundan sonraki aşamada ise öğretmenlere bu örnek olaylar üzerinden konuşabilmek için yöntemler öneriyor; sohbeti yönlendirmek için sorular, ünitenin konusu olan değerle ilgili oyunlar, dramalar, şarkılar, masal, öykü ve şiirler sunuyor. Bazen de psikolojik çözümlemelerle yol gösteriyor.

“Barışıklık” ünitesindeki örnek öykü şöyle: Alican’ın babası uzun bir iş gezisine çıkar ve onu özleyen Alican’da öfke duygusu hırçınlığa, derken yıkıcılığa varır. Bir gün, kulelerle bir kent yapmaya çalışan üç arkadaşına yansır bu öfkesi. Onu da aralarına katmadıkları için kızgındır. Bu nedenle yapıları yıkar. Bu bir kavganın başlangıcı gibi görünse de çocuklar tam tersine işleyen bir öykü kurar. Nasıl mı? Alpöge’nin yetişkinlere önerdiği yöntem bir ipucu sunabilir bu öykünün sonu için: Onlar bağırdığında, siz fısıldayarak konuşun.

Çocuğun da fısıldamaya başladığını göreceksiniz.

Etik değerleri yerine oturmuş bir insanın seçim yapması kuşkusuz çok daha kolay ve sağlıklıdır. Alpöge de bu nedenle kitabına şu başlıkları almış: Doğru seçim yapabilme, dürüstlük, sevgi, saygı, cesaret, iyilik, sorumluluk, adalet, arkadaşlık, barışıklık.

Hayatın temel kilit noktalarını yerine oturtma açısından değerli bir çalışma sunmuş yazar. Öte yandan kimi şiirlerin çocuk edebiyatındaki gelişimleri yeterince takip etmediğini düşünüyorum. “Kötü sözleri kâğıtlara yazıp bahçeye gömme” gibi önerilerin ise çocuğun bunları birer tohum gibi algılayıp ağaca dönüşeceğini düşünme ihtimaliyle gözden geçirilmesi gerektiği kanaatindeyim.

Ne var ki bu çalışma, aynı doğrultudaki fikirlerin paylaşılıp geliştirilmesi kadar, karşıt görüşlerin oluşabilmesi için de önemli olanaklar sunuyor. Kısacası, okunmaya ve üzerinde düşünmeye değer bir kitap var karşınızda.