Güney Amerika’dan Anadolu’ya…

Bu masallar, bize Güney Amerika’nın kadim halklarının mitolojilerini anlatmakla kalmıyor, yaşadıkları coğrafyayı da tanıtıyor. Ama en önemlisi, doğaya ve dışımızdaki tüm canlı yaşama saygılı, onlarla bütünleşik bir yaşam özlemini dile getiriyor.

Yazan: Safter Korkmaz

Tepeli Akbabanın Kanatları Üstünde – Şili’den Masallar, muhteşem resimlerle bezenmiş 8 masal anlatıyor bizlere. Luigi Dal Cin’in derlediği masalların her birini, farklı bir çizer resimlemiş. Leyla Tonguç Basmacı, kitabı, İtalyancadan kazandırmış dilimize…

Eser, Kolektif Kitap’ın yayımladığı bir dizi masal derlemesinden biri. Yine Luigi Dal Cin’in derlediği Tamtamların Sesi – Afrika’dan On Masal, Doğu’dan Bin Bir Masal, Masallara Buyurun – İtalya’dan Sihirli Yiyecekler, Baba Yaga’nın Ormanında – Rusya’dan Masallar ve Giusi Quarenghi’nin derlediği Mukaşi Mukaşi – Evvel Zaman İçinde Japonya’da dizinin diğer kitapları.

Tepeli Akbabanın Kanatları Üstünde – Şili’den Masallar, Güney Amerika mitolojisinden beslenen bir derleme. İnkalardan Pehuençelere, Tehuelçelerden Tapa Nuilere Şili’de yaşayan halkların masalları bunlar. “Güneş ve Yıldızların Yaratılışı” başlığını taşıyan masal, İnkaların büyük tanrısı Virakoça’yı (Viracocha) tanıtıyor bize. “Korkunç Çerufe” masalında ise Mapuçe halkının mitolojisine ait, insan yiyen bir canavarla (Cherufe) karşılaşıyoruz. Benzer şekilde, “Pehuen Anne”, “Gökten Gelen Kız”, “Yaşam Yumurtası”, “Büyük Beyaz Lama”, “Kai Kai ile Treng Treng” ve “İlk Çocuk Elal” masalları da Şili’nin farklı bölgelerinde yaşayan halkların sözlü geleneklerinden motifler taşıyor bizlere. Kitap, Güney Amerika’nın kadim halklarının mitolojilerini anlatmakla kalmıyor, yaşadıkları coğrafyayı da tanıtıyor. Ama en önemlisi, doğaya ve dışımızdaki tüm canlı yaşama saygılı, onlarla bütünleşik bir yaşam özlemini dile getiriyor.

BÜYÜKLERE MASALLAR…
Ceyhun Atuf Kansu, bir yazısına şöyle diyor: “Hiçbir masalın çocuklar için söylendiğini, yazıldığını sanmıyorum. Masallar olsa olsa, insanın çocukluğuyla, çocukluğu için söylenmiş, yazılmış olabilir. Çocukluğun bilinçaltı tutanağıdır. Masal dile yansımış çocukluktur. Masal içeriklerindeki çocukluk özüne ve tadına insan çok daha ileri yaşlarda varabilir, masallarla insan kendi çocukluğunun tin çözümünü yapabilir.”*

Kansu, bu sözlerini farklı bir amaçla dile getirmiş olsa da söylediklerinin Şili’den Masallar için de geçerli bir tespit olduğunu düşünüyorum. Masalları okuduğumda, bunların Şilili çocuklardan çok yetişkinlere bir sesleniş olduğunu görüyorum. Hatırlama ve unutmamaya dair bir sesleniş… “Köklerini, kim olduğunu, nereden geldiğini unutma,” diyor bu masallar, o kadim halklara. Sadece onlara mı, bizlere de elbette… Farklı coğrafyalarda farklı kültürlerle yoğrulsak da her masal aynı özlemin dile gelişi değil midir?

Bu masallara dair tek endişem, çocuk okurun; mitolojik altyapı, bize uzak ve karmaşık yerel inanışlar, okunuşu ve takibi zor isimlendirmeler yüzünden anlatıya dahil olmakta zorlanabileceği… Bu zorluğu da kitabı onlarla okuyacak yetişkinlerle aşacaklarına inanıyorum. Dahası, kitapla tek başlarına kaldıklarında da her sayfada karşılaşacakları o güzelim çizimlerin, onları nice maceraya çıkaracağına eminim.