İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Kahkaha ne anlatır, gözyaşları ne söyler?

Kahkaha ve gözyaşı, beden dilinin belki en kuvvetli sözcükleridir. Dile gelmez, kelimelere dökülmez belki, ama çatlaktan suyun sızması gibi bizden sızarlar…

Yazan: Deniz Poyraz

Geride bıraktığımız yüz elli yılda aklın mutlaklığına, biricikliğine dayalı felsefe ve ideolojilerin dünyayı ve toplumları sürüklediği nokta hayli karmaşık oldu. İnsanın salt zihinden ve mantıklı düşüncelerden ibaret bir varlık olamayacağı gerçeğini kabullenmemiz için pek çok şey yaşamamız gerekti. Bu gerçeği her ne kadar geç keşfetmiş olsak bile, günlük yaşamlarımızı şekillendiren birden çok bileşen vardı ve bunların başında da bilinçdışı-benden ilişkisi gelmekteydi.

“Çıtır Çıtır Felsefe / Hayatı Anlatan Kitaplar” dizisinin 32. kitabı Kahkaha ve Gözyaşları, gülme ve ağlamanın, çocukların yaşamındaki önemini tartışma iddiası taşıyor. Günlük yaşamda herkesin sıklıkla karşılaşacağı vakalardan örnekler sunarak ve bu vakaları eğlenceli bir dille çözümleyerek ilerliyor kitap. Brigitte Labbe ve Michel Puech’in beraber yazdığı kitabı, Jacques Azam resimliyor.

Bedenimiz insanlara, ortamlara, hatta düşüncelere bile duyarlıdır. Bazı fikirlerin bizim için iyi olmadığını hisseder fakat her zaman bunun nedenini ifade edecek kelimeleri bulamayabiliriz. Oysa beden anlar, katılır, dinler ve bizimle konuşur. Yöntemleri biraz tuhaftır. Bizi ürpertir, midemize kramplar sokar, başımızı ağrıtır, kalbimizi sıkıştırır, karnımızı ağrıtır. Bunun gibi nice gösterge, aslında bedenimizin bize bir şeyler anlatma yöntemidir. Kahkaha ve gözyaşıysa beden dilinin belki en kuvvetli sözcükleridir. Dile gelmez, kelimelere dökülmez belki, ama çatlaktan suyun sızması gibi bizden sızarlar. Bazen bir kütüphane sessizliğini ortasından ikiye bölen kocaman bir gülmeyle bazen de göz pınarından taşan küçük, şeffaf ve tuzlu bir sıvı biçiminde ortaya çıkan sözcüklerdir bunlar.

Tüm bunların yanında, kahkaha zekâ göstergesidir aynı zamanda. Gülen kişi, anlayandır çünkü. Birlikte gülmekse birlikte anlamak, ufak bir kahkaha sayesinde aynı arkadaş grubunun parçası olduğunu hissetmektir. Gülmek -çoğu kere- insanları birbirine bağlar, onları yakın kılar. “Çoğu kere” dedik, çünkü gülmenin de türleri vardır. Kahkahalarımızı durduramadığımızda misal, buna çılgın kahkaha denir. Akıl her şeyi yönetmeyi bırakır ve bu sayede delirmişiz gibi güleriz. Keyiflidir, bir özgürlük ânıdır, kaçıştır ve bazen de bizi kıskacı altına almış bir yasağı delmenin tek yoludur. Kahkaha isyan ile bilgeleşiverir. Biz düşünmesek bile bedenimiz pek çok şeyi bizden, aklımızdan iyi bilir. Güçlü, kudretli kişilere, şeflere, müdürlere gülmek tam da bu sebeple insana iyi gelir. Gülmek, herkesin birer insan olduğunu hatırlatır bize.

Kendimize gülebilmekse korkularımıza, zaaflarımıza, eksiklerimize dışarıdan bakmak adına önemli meziyettir. İnsan kahkaha sayesinde kendine bir adım geriden bakarak kimi zaman tuhaf olan karakterini veya abartılı davranışlarını görmeyi başarabilir. Peki her şeye gülünür mü? Mesela ten rengi farklı olan biriyle dalga geçenlere? Kadınları sırf kadın oldukları için küçük düşürmeye çalışanlara ya da milyonlarca insanı mağdur eden ırkçı ve hoşgörüsüz düşünceler taşıyanlara? Bu gülüşler, ayrımcı fikrileri yayan biriyle yaptığımız suç ortaklığı sayılmaz mı sizce de? Dedik ya başta, kahkaha beden dilinin en kuvvetli iki sözcüğünden biridir diye. Düşüncesizce kullandığımızda kahkahamız sıkı bir yumruk veya okkalı bir küfürden daha çok can yakabilir.

Gözyaşlarımızsa, biraz hüzünlü olsalar bile, aslında dostumuzdur. Gözyaşı iyidir. Acımızı ifade etmemize olanak sağlar. Ağrıya saplanıp kalmaktansa gözyaşlarımızı kullanır ve bu sayede acıyı dışarı atabiliriz. Gözyaşları bizi üzecek, kalbimizi kırıp ruhumuzu taşlaştıracak kötücül düşüncelerden kurtulmamız için bir fırsattır aslında. Ağlamak, bu açıdan bakınca, arınmak adına en az kahkaha atmak kadar tesirli bir yöntemdir! Gözyaşının teselli edici tarafını es geçmemek gerekir.

Kahkaha ve Gözyaşları, baştan sona eğlenceli bir dile sahip, çarçabuk okunan bir kitapçık. İçerdiği mizahi unsurlar oldukça komik karikatür çizimleriyle destekleniyor ve bu sayede anlatılmak istenen netameli meseleler de okura kolayca geçebiliyor. Yazarlar ele aldıkları konunun öneminin farkında olarak hem örnek seçiminde hem bu örnekleri ifade edişlerinde oldukça titiz davranmışlar. Kitabı Fransızca aslından Türkçeleştiren Azade Aslan’ın eşitlikçi, birleştirici isim seçimleri de kitaptaki dikkat çekici ve kıymetli ayrıntılardan biri. İyi okumalar.

Kahkaha ve Gözyaşları Brigitte Labbe – Michel Puech Resimleyen: Jacques Azam Türkçeleştiren: Azade Aslan Günışığı Kitaplığı, 40 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More