Manga… Neymiş Bu Manga?
-Bölüm 2-
Bu yazıda, şu sıralar on binleri bulan satış rakamlarına ulaşmış olan manga çizgi romanlarının neden çok sevildiğini, örnekler üzerinden görelim istiyorum.
Yazan: Ümit Kireççi
Gençlere ve çocuklara saygı
Önce manganın diğer çizgi roman ekolleri karşısındaki en büyük farkını büyük harflerle yazalım: GENÇLERE VE ÇOCUKLARA SAYGI
Manga eserlerinin popüler olanlarında, kahramanların çocuk, ergen veya genç olduklarını görürüz. Batılı çizgi roman örneklerinde olduğu üzere, bu kahramanlar bir toplumun, bir ideolojinin veya bir siyasetin temsilcileri olmaktan çok; sorunları olan, dertlerini çözmeye çabalayan, özel ve yeteneklerini keşfederek geliştirmeye, yeteneklerini kullanarak var olmaya, sistemin dayatmalarına inat, birey olarak ayakta kalmaya çabalayan kişilerdir.
Dürüst olmak gerekirse yüzeysel okumayla bunları görmek mümkün değildir. Yüzeysel okumada aksiyon, sıradanlaştırılmaya çalışılıyormuş gibi sunulan şiddet, küçük haşarılıklar, basit mizah ve birbirine benzeyen çizimler görülür. Oysa derinlemesine baktığınızda karşımızda fantastik bir aklın gerçek yaşamın sorunlarını yansıtışına rastlarız.
Kaldı ki bu içeriği yakalayan belki de tek iyi batılı örnek “Örümcek Adam – Peter Parker” olmuştur. Yoksulluğun eşiğindeki bir yetimin, yanlış yollara sapmadan hayatta kalma mücadelesidir Örümcek Adam. Bu örnekte ne bizdeki Küçük Emrah melodramına rastlarız ne de yetişkin kahramanın yanına figüran olarak konulan Robin, Superboy veya Bucky sendromlarına.
Manga, işte fantastik hikâyeler içinde hitap ettiği yaş grubuna uygun sorunları sayfalarına taşırken inatla mücadele etmeyi, sorgulamayı ve eleştirmeyi de öğreten misyona sahiptir. Ve belki de bu misyonu onun çok fazla sevilmesine neden olmaktadır.
Örnekler:
– Batoru Rowaiaru (Battle Royale)
Roman ve çizgi roman yazarı: Koushun Takami / Çizer: Masayugi Tagushi / Yayıncı: Akita Shoten / Hedef kitle: Lise ve üstü
Konusu: Totaliter Japon iktidarı, çocuklarla gençleri hizada tutmak için belli aralıklarla turnuvalar düzenleyerek bazı öğrencileri seçmekte ve onları bir adaya hapsetmektedir. Bu adada diğer gençleri öldürerek sağ kalabilen son çocuk ödüllendirilmektedir.
Çok ses getiren “Squid Game” dizi filmine de ilham verdiği -dizinin yönetmeni tarafından- açıklanan “Battle Royale” çizgi roman dizisi, basitçe, bugün ülkemizde sürekli sınavlara sokulan ve yaşıtlarıyla amansız bir rekabete sürüklenen öğrencilerimiz için kullandığımız “çocukları yarış atına çevirdiler” sözünün karşılığıdır. Büyük baskı altında hayatın tadını çıkaramadan mücadele veren çocuklarımızın duygularının dışa vurumudur “Battle Royale”. Hikâyedeki her ölüm, her vahşet, her teslim oluş, her direniş, her cinayet o öğrencilerin yaşadıklarının izdüşümleridir.
Ülkemizde yayımlanmamış olan dizinin, iki sinema filmi bulunmaktadır.
– Suikast Sınıfı
Yazan-Çizen: Yusei Matsui / Türkçeleştiren: Fuat Yurtlu / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef kitle: Ortaokul 7. sınıf ve üstü
Konusu: Büyük su topu benzeri bir kafayla ahtapotsu bacaklara sahip garip bir varlık, dünyanın uydusu Ay’ı patlatmış ardından da Dünya’yı patlatma tehdidinde bulunmuştur. Bu da yetmezmiş gibi, bir okulun tembel oldukları gerekçesiyle gözden çıkardığı bir grup ortaokul öğrencisinin başına öğretmen olarak atanmayı istemiştir. Bu öğrencilerin görevi hem ders çalışmak hem de dünyayı kurtarmak için o yaratığa suikast düzenlemektir.
Eğitim fakültelerimizde ders olarak okutulması gerektiğine inandığım ve üzerine tezler yazılmasını umduğum bir eserdir “Suikast Sınıfı”. Eğitim sisteminin yetersizliğinin eleştirildiği eserde ezberci, not odaklı ve toptancı bir eğitim anlayışın başarısızlığı gösterilirken; özel eğitim sistemiyle başarının nasıl yakalanacağı son derece haylazca ve aksiyon dolu sahnelerle anlatılıyor.
Bu dizinin tamamı ülkemizde yayımlandı.
– Vadedilmiş Yokyer
Yazan: Kaiu Şirai / Çizen: Posuka Demizu / Türkçeleştiren: Merve Aksu / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef kitle: Ortaokul 7. sınıf ve üstü
Konusu: Yetimler yurdunda mutlu mesut yaşayan ve evlat edinilmeyi bekleyen çocuklar, bir gün korkunç gerçekle yüzleşirler. Aslında onlar iblis ben-
zeri yaratıklara yemek olmak üzere yetiştirilen ve bilgiyle beslendikçe besin değerleri artan ürünlerdir. Hâliyle bir grup çocuk, kundaktaki bebekten 13 yaşındaki çocuğa kadar herkesi kaçırmak için plan yaparlar.
“… iblis benzeri yaratıklara yemek olmak üzere yetiştirilen ve bilgiyle beslendikçe besin değerleri artan…”(!) Çocuklarımızı ve sistemi ne de güzel özetliyor bu cümle. Ve güzel de bir mesajla sürüyor: İblislere karşı koyun, onlara yem olmayın, direnin, hem kendinizi hem sizden sonraki nesilleri kurtarın!
Dizi ülkemizde henüz tamamlanmadı.
– Kahramanlık Akademim
Yazan-Çizen: Kohei Horikoşi / Türkçeleştiren: Bengisu Molyer / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef Kitle: İlkokul ve üstü
Konusu: Dünyada birçok insan süper güçlere kavuşmuştur. Bazıları bunu kötülük için kullanırken bazıları akademiye giderek kahraman olmaya karar vermektedir. Bu da onların mücadelesidir.
Dünyaya karşı sorumluluk duymak ve görev almak, her çocuğun başarabileceği sıradan bir şeydir diyor “Kahramanlık Akademim”. Yalnız belirtmek gerekir ki sanatçı bunu yaparken sırtını alışılmış ABD menşeli süper kahramanlar tarzı güçlere yaslamak yerine, absürt düzeyde yenilikler sunuyor okuruna. Mesela şifacı bir süper kahraman teyze var, yaraları öperek iyileştiriyor; varın gerisini siz düşünün.
Dizi ülkemizde henüz tamamlanmadı.
– Berserk
Yazan-Çizen: Kentaro Miura / Türkçeleştiren: Alp İlkkurşun / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef Kitle: 10. sınıf ve üzeri
Konusu: Ortaçağ Avrupa’sı benzeri bir dünyada, sihirli güçler işbaşındadır ve kahraman onları durdurmak üzere mücadele etmektedir.
Ülkemizde yayımlanan en sert manga olduğunu rahatlıkla söyleyebileceğim eserin yaratıcısı henüz 54 yaşındayken hayata gözlerini yumarak aramızdan ayrılmıştır. “Berserk”teki iblisler ve canavarlar tamamen yozlaşmış yöneticileri, dinsel istismarcıları, çarpık ahlak anlayışlarını, çıkarcıları yansıtmaktadır. Şiddet ise burada “metaforik şiddet” olarak tanımlayabileceğimiz, şiddetin özendirildiği değil, araç olarak kullanıldığı bir unsurdur.
Kaldı ki eserde iki küçük karede; o da ancak ima yoluyla, son derece ciddi de bir soruna dikkat çekerken umut vermeyi amaçlamaktadır: Çocuğa karşı cinsel saldırı. Eserde kahraman çocukken güvendiği bir yetişkinin cinsel saldırısına maruz kalmış ancak hayata küsmek yerine bir birey olarak kendini yetiştirmiş ve toplumda saygın bir yer kazanmıştır.
Bu dizi ülkemizde ancak dört sayı yayımlanabilmiştir. Bunun nedenini ilk elden öğrenmiştim ama buyurun kendiniz okuyun, Vikipedi’deki açıklama: “2018 Yılında Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu tarafından Gerekli Şeyler Yayıncılığın bastığı Berserk 3. Cilt ve 4. Cilt kitapları müstehcenlik içerdiği ve çocuklara zarar verdiği gerekçesiyle toplatılmıştır.”
– Sessizliğin Sesi
Yazan-Çizen: Yoşitoki Oima / Türkçeleştiren: Reyyan Göçeri / Yayıncı: Satori / Hedef Kitle: Her yaş
Konusu: İşida, haşarı ve hareketli bir oğlan çocuğudur. Sınıfına yeni katılan işitme engelli Nişimiya’ya son derece kötü davranmıştır. Yaptığı yanlışla yüzleşen İşida, yıllar sonra özür dilemek için Nişima’nın karşısına çıkar.
Sonra… Ne desem, ne yazsam yetersiz kalır. Duyarlılığa vurgu yapan duygusal, güzel bir iş.
– Kelimeler Bahçesi
Yazan: Makoto Shinkai / Çizen: Midori Motohashi / Çeviren: Reyyan Göçeri / Yayıncı: Satori / Hedef: Ortaokul ve üstü
Konusu: Yağmurlu sabahlarda yalnız kalmayı seven genç bir erkek, kendisiyle aynı şeyden hoşlanan bir kızla tanışır. Bu saatten sonra da yağmurun içimizde uyandırdığı melankoli, ucuzlatılmamış şiirsel bir romantizme bırakır yerini.
Dizi ülkemizde henüz tamamlanmadı.
Veeeee farklı lezzette çılgınlıklar:
– Bungou Stray Dogs
Yazan: Kafka Asagiri / Çizen: Sango Harukava / Türkçeleştiren: Zeynep Ebru Okyar / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef Kitle: Ortaokul ve üzeri
Konusu: Yetimhaneden yaşı geldi diye kapı dışarı edilen Atsuşi, bir grup dedektifle tanışarak maceralara atılır.
Yazarının adının Kafka, kötü adamın adının Agutagava ve süper gücünün adının Raşuomon olduğu mangada, edebiyat eserlerinin içerikleri eğlenceli bir dille fantastik maceralara yansıtılmış
– Uzumaki
Yazan-Çizen: Jinjo İto / Türkçeleştiren: Fuat Yurtlu / Yayıncı: Gerekli Şeyler / Hedef Kitle: Lise ve üstü
Konusu: Küçük bir Japon kasabasında her şey sarmal şeklini almaya başlar.
Korku türündeki 3 sayılık manga öykü, sembollerle dolu gizemli bir dünyanın kapılarını açıyor.
– Babam Bir Vtuber
Yazan-Çizen: Watara Akashingou / Türkçeleştiren: Ebru Coşkun / Yayıncı: Yolgezer / Hedef Kitle: Ortaokul ve üzeri
Konusu: Takashi, hayranı olduğu sevimli ve eğlenceli Vtube sunucusu genç kızın, babası olduğunu öğrenir. Günümüz teknolojisi, aileyle toplumdaki yetişkinlerin yeni eğilimlerle dönüşümlerini anlatan son derece eğlenceli bir manga.
…
Bu kadar mı? Hayır. Şu sıralar onlarca farklı veya benzer içerikte manga yayımlanıyor ülkemizde. Bunların hepsinin nitelikli olduğunu söyleyemeyiz. Ancak okur olmanın tadı, bunları okuyarak kendimize yakın bulduğumuzu keşfetmek değil midir? Bununla birlikte yetişkinlere, çocuğun ne okuyacağına karar vermek yerine, eserleri önceden incelemelerini ve çocuğun aklına takılabilecek sorulara hazırlıklı olmalarını öneriyorum. Yahut birlikte okumalarını, çocuğun yolculuğuna gerekirse sessizce eşlik etmelerini.
Okura Not: Japon çizgi romanları, türlere ayrılırken cinsel kimlik baz alınmıştır. Mesela bizde basılanlar çoğunlukla Shonen (erkek-oğlan) veya Shoui (genç kız) türleridir. Ancak bu sınırlandırmaların çok geride kaldığını ve bu ayrımın günümüzde mümkün olmadığını, okurların sınırları yıktığını gözlemlediğimi belirtmek isterim.
