Vejetaryen ve vegan beslenme tüm dünyada, özellikle de gelişmiş ülkelerde popülerlik kazanıyor. Bu yaşam biçimini savunanlar, bitki temelli beslenmenin insan sağlığı için faydalı olduğunu ileri sürmekle kalmıyor, hayvansal ürünler tüketmemenin sürdürülebilir bir dünya için anahtar rol oynayabileceği görüşünü de öne sürüyorlar. En önemlisi hayvanların, bizimle paylaştıkları gezegende en az bizim kadar özgür yaşama hakkına sahip olduğu etik ilkesinden hareket ediyorlar.
Yazan: Suzan Geridönmez
İşte, Kolay Mutlu Mutfak, bu konuları dert edinip başta et, hayvansal besinler yeme alışkanlığını terk etmiş olan, terk etmeye hazırlanan ya da en azından sınırlandırmak isteyenlere hitap eden bir Bitki Temelli Yaşam İçin Resimli Rehber olma iddiası taşıyor.
Yazar ve çizer Miki Mottes, kaleme aldığı önsözde, bitki temelli yaşam tarzını bir “büyük hareket” olarak tanımlarken, hareketin en yakıcı ihtiyacının “gerçekçi ve anlaşılması kolay kaynak” olduğunu ileri sürüyor.
Sonuçtan bakıldığında, eserin bu ihtiyaca karşılık geldiğini pekâlâ teslim etmek mümkün. Gerek hâlihazırda vegan ya da vejetaryen olanların beslenme düzenlerini oluştururken karşılaştığı zorluklar, gerekse (daha) bitkisel temelli beslenmek isteyen ama bunu nasıl organize edeceği konusunda bocalayanlar aradıkları her türlü bilgiye bu rehberde ulaşabilir. Bitkisel temelli beslenmenin dengeli ve sağlıklı olması için nelere
dikkat edilmesi gerektiği; bitkisel ürünlerin besin değerleri; hangi vegan gıdaların besin değeri bakımından hangi hayvansal ürüne alternatif olduğu; sporcular, hamileler ve çocukların vitamin, mineral ya da protein eksikliği yaşamaması için ne tür çözümler üretilebileceği tüm ayrıntılarıyla işleniyor. Ana konuların belli başlı bölümlere ayrılmış olması, çarpıcı ara başlıkların doğrudan okurun merak ettiği sorulardan hareket etmesi ve metinlere, sebze ile meyvelere bir yüz ve karakter kazandıran renkli çizimlerin eşlik etmesi sayesinde kitap onca bilgiyi rahat takip edilebilir ve anlaşılır kılmayı başarıyor. Kolay Mutlu Mutfak’ın başardığı bir diğer şey teorik bilgi ile pratik arasında köprü kurması. Sonuçta bitki temelli bir yaşam tarzına geçerken sağlıklı ve dengeli beslenmek için neler yemeniz ya da pişirmeniz gerektiğini bilmek yetmiyor. Bu işin nasılı da çok önemli. Eser, hem besin değerleriyle tanıttığı meyve, sebze ve baklagillerin nereden elde edilebileceği, nasıl saklanabileceği, etiketlerdeki küçük yazıların ne anlama geldiğini açıklıyor hem de bu besinlerin sağlıklı menülere dönüşmesi için hangi işlemlerden geçirilebileceğini farklı seçenekler sunarak işliyor.
Hatta cep yakmayan yemek tarifleri bile var. Ama ülkemiz ekonomik koşulları göz önüne alındığında orası biraz tartışmalı. Gerçi kitap, yukarıda çizilen çerçeveyle yetinseydi yine de şahane bir Mutfak Rehberi olarak genç ve yetişkin okura görül rahatlıyla önerilebilirdi. Sağlıklı ve dengeli beslenme alanında toparladığı bilgiler sahiden de sadece vegan değil, her türlü mutfakta önemli bir boşluğu doldurur nitelikte.
Ama Kolay Mutlu Mutfak’ı sadece bir mutfak rehberi olarak değerlendiremeyiz. “Norm” sayılan ve “genel” diye tabir edilen ihtiyaçlara değil, belirgin özgünlükleri ve kimine göre belli “sivrilikleri” barındıran bir kitleye ya da yazarın deyimiyle “harekete” hitap ediyor, ne de olsa. Pek az yayıncı (özellikle ülkemizde) toplumumuzda kolaylıkla “aykırı” olarak yaftalanan hatta ayrımcılığa uğrayan böylesi bir kitlenin ihtiyaçlarını önemsiyor. Bu açıdan Meav Yayıncılığı kutlamak ve kitabın kendinden öte özel bir değer taşıdığını vurgulamak gerekiyor.
Gerçi bu, kitabın yazarına ve ülkemiz okuruyla buluşmasına vesile olanlara ayrı bir sorumluluk da yüklüyor. Özellikle de kendini, vegan ya da vejetaryen beslenmeyi hayvansal ürünler de içeren karma beslenmeye alternatif sağlıklı bir beslenme şekli ve Dünya’nın çevresel sorunları
bakımından daha sürdürülebilir, etik bir yaşam tarzı olarak savunmakla sınırlandırmıyorsa.
Kolay Mutlu Mutfak bunun sınırlarının ötesine geçiyor. Bitkisel temelli yaşam tarzı bir hareketse bu hareketin doğruluğuna ikna olmuş, ona gönülden bağlı bir yazardan tersini beklemek haksızlık olur zaten. Ama karma beslenme ile vegan beslenmeyi insan sağlığı ve dünyanın geleceği açısından karşı karşıya getirdiği ölçüde, bilimsel olduğu kadar objektif olmasını da beklemek hakkımız. Örneğin Dünya Sağlık Örgütü’nün bitkisel temelli beslenenlerin kansere daha az yakalandığını açıkladığını vurgulamak ama aynı kuruluşun hamile ve çocuklar için vegan beslenmeyi ısrarla önermediğine değinmeden, herhangi bir risk taşımadığını öne sürmek pek de objektif olmuyor. Evet, birçok bilimsel kuruluş vegan beslenmenin doğru uygulandığında sağlıklı olduğunu ifade ediyor. Ama bunu, karma dâhil başka beslenme şekilleri için de söylüyor. Keşke bilimsellik iddiasındaki bu kitap iki yaşam şeklini karşı karşıya getirirken objektifliğini zedelemeseydi. Sürdürülebilir bir dünya için yerel besinlerle beslenmenin önemine değinerek ya da avokado, Hindistan cevizi sütü gibi sık önerdiği gıdaların bize ne pahasına ulaştığına yer vererek de daha ikna edici olabilirdi.
Miki Mottes
Türkçeleştiren: Dr. Suat Erus
Meav Yayınları, 128 sayfa
