Tanrıların masalları
Şebnem AKALIN
Rodoslu Apollonios’un M.Ö. 3. yüzyılda anlattığı Argo Gemicilerinin Destanı genç okuyucular için yayıma hazırlandı. İolkos kralının oğlu İason, Altın Postu aramaya gidiyor. Anadolu kıyılarında geçen yolculuk sırasında Antik Yunan Tanrıları, İason’un üzerinden ellerini çekmiyor…
İlkçağda, Ege Denizi’nin kıyılarında yaşayan ozanlar tarafından anlatılmaya başlanan tanrıların masalları günümüzde bile her yaştan okuyucunun ilgisini çekmekte. Nesilden nesile, kulaktan kulağa aktarılan bu efsaneler daha sonra antikçağ yazarları tarafından kâğıda dökülerek günümüze kadar ulaşmış. Yaşadığımız topraklarda doğan bu eserlerin Türkçeye çevrilmesinde Halikarnas Balıkçısı’nın açtığı yolda büyük ilerlemeler kaydedildi. Azra Erhat ve A. Kadir’in dilimize kazandırdığı İlyada ve Odysseia bu konuda başyapıt sayılır. Son yıllarda çocuklara ve gençlere yönelik olarak hazırlanan ve konusu mitolojik öykülere
dayanan yayınların artması da oldukça sevindirici. Bu sayede Troya Savaşı’nı bir Hollywood filminden değil de, İlyada destanından okuyup öğrenebiliyorlar.
Karadeniz’deki Kolkhis ülkesine Altın Post’u aramaya giden kahramanların öyküsü de mitolojiye, denize ve yolculuklara meraklı okurların ilgisini çekecek bir destan. İolkos kralının oğlu İason, üvey amcasından babasının tahtını geri isteyince, ondan kurtulmak isteyen amcası Kral Pelias tarafından Altın Post’u getirmesi için dönüşü olmadığı sanılan bir yolculuğa gönderilir. Bu görev için Yunanistan’ın en seçkin 50 yiğidini, Herakles’i, ünlü ozan Orpheus’u biraraya getiren İason, Argos adlı bir ustaya 55 kürekli ve yelkenli bir gemi yaptırır. Teknenin adı hızlı anlamına gelen Argo olduğu için, kahramanlara da Argo gemicileri/
Argonautlar denilmiştir. Bunlar Troya efsanesi kahramanlarından önceki kuşaktan kişilerdir. Tesalya’daki bir limandan denize indirilen gemi Ege Adalarından Lemnos (Limni) ve Samothrake’ye (Semendirek) uğradıktan sonra Saroz Körfezi’ni geçip, Gelibolu önlerinden Çanakkale Boğazı’nı geçerek Marmara Denizi’nde Kapıdağ Yarımadası’na ulaşır. İason destanın kahramanıdır ama olayların akışı gene Olympos tanrılarının ve tanrıçalarının elindedir. Gemi, Athena’nın gözetiminde, onun kendi elleriyle seçtiği en sağlam kerestelerden yapılır, Apollon ışık saçan ok atıp karanlıkta yollarını aydınlatır; Hera deniz perilerini gönderip
gezinen kayalara çarpmadan tehlikeli sulardan geçmelerini sağlar, deniz canavarlarını engeller…
ANADOLU KIYILARINDA
Argo gemicileri Kadıköy önlerinde konakladıktan sonra Trakya sahillerine geçip Kral Phineus’u kadın başlı canavar kuş harpyalardan kurtarır ve İstanbul Boğazı’nın çıkışındaki çarpışan kayalardan nasıl geçip Karadeniz’e ulaşacaklarını öğrenirler. Kafkas Dağı’nın görüldüğü kıyılara yanaşıp Kolkhis (bugünkü Abhazya) ülkesine vardıklarında yeni bir sınavdan daha geçmeleri gerekir. İason önce bir ejderi öldürmek, sonra ateş püskürten, tunç ayaklı iki boğayı boyunduruğa vurup toprağı sürmek ve öldürdüğü ejderin dişlerini ekip tarladan biten silahlı adamları öldürmek zorundadır. Büyücü Medeia’nın yardımı ile bunları başaran İason, Altın Post’u aldıktan sonra Tuna Nehri yoluyla Adriyatik’e çıkıp ülkesine dönmeye çalışırken yine fırtınalara tutulur, devlerin ve sirenlerin
tehditlerini savuşturmak zorunda kalır, çölde susuz kalır, ama tüm zorlukları aşıp geri dönmeyi başarır.
Argonautların, İason ve Medeia’nın efsaneleri antikçağ şairleri ve tragedya yazarlarına birçok kez konu olmuştur. Argo Gemicileri’nin öyküsünü bütün olarak destansı bir şiir şeklinde kaleme alan, M.Ö. 3. yüzyılda yaşayan Rodoslu Apollonios’tur. Bilgin Adalı destanı, gençler için yalınlaştırarak ve şiir diliyle Türkçeye çevirirken, destanın daha iyi anlaşılabilmesi için özgün metinde olmamasına rağmen Altın Post’un öyküsünü ve amcasının İason’u bu yolculuğa gönderme nedenini metnin başına eklemiş. Metnin sonuna da, özgün metnin bittiği yerden İason’un ölümüne kadar geçen olayların bir özetini eklemiş. Böylelikle büyük bölümü Anadolu kıyılarında geçen ama nedense pek bilinmeyen bu destan, öncesi ve sonrası ile bir bütün olarak genç okurlara sunulmuş. Yapı Kredi Yayınları Doğan Kardeş Kitaplığı’ndan çıkan kitaptaki Mustafa Delioğlu’na ait çizimler okurlara destan kahramanlarını tanıtırken, özellikle vazo resimlerine yaptığı göndermelerle antikçağ sanatı hakkında da
