Anlatma, göster!

Çocuğa aktarılmak istenen mesaj ‒ille bir mesaj kaygısı olması gerekiyorsa‒ ima edilmeli, hatta hissettirilmelidir. Çocukların algısı çok açıktır, zihinleri bizimkiler gibi karışık değildir.

Yazan: Sanem Erdem

Yaratıcı yazarlıkla ilgili kaynaklarda sık rastladığım bir teknik vardır: “Anlatma, göster.” Hayatta sözler yerine eylemlerin daha geçerli olduğunu düşündüğüm gibi, edebiyatta güzel cümlelerden ziyade aktarılmak istenen hissi daha önemli bulurum.
Çocuklar söz konusu olduğunda da aynı teknik geçerli değil midir? Sözlerimizle motive etmek yerine, onlara davranışlarımızla örnek olmamız daha etkili olmaz mı? Çocuğunun kitap okumasını isteyen ama kendileri kitap okumayan anne-babalar çok verilen örneklerdendir mesela.
Çocuk kitaplarında da bu tekniğe başvurmanın faydalı olduğunu düşünenlerdenim. Çocuğa aktarılmak istenen mesaj -ille bir mesaj kaygısı olması gerekiyorsa- ima edilmeli, hatta hissettirilmelidir. Çocukların algısı çok açıktır, zihinleri bizimkiler gibi karışık değildir.
Po İyilik PataPata’ya İniyor isimli kitapta huysuz bir kız çocuğu olan Simin’i iyiliğe teşvik eden melekçiği Po ile tanışmasını okumuştuk. Simin başkalarına kötü davrandığı için güçten düşen melekçik Po, sorumlu olduğu çocuğa doğru yolu gösterir ve yeniden sağlığına kavuşur.
Po serisinin ikinci kitabı Koyunlar Kralı’nın İzinde ise çevre ile ilgili bir masal/mesaj içermektedir. Diğer insanlar tarafından çoban olarak bilinen Koyunlar Kralı’nın bir hazinesi vardır ve bunu “hırslı, hırsız, tembel düşmanlarından” saklamak ister. Derken bu altınları ayrı ayrı tek tek toprağa gömmeye karar verir. Bunu gören kötü niyetli insanlar ona deli dese de yıllar sonra hazinesini gömdüğü yer ağaçlarla dolar.
Hikâye ve verilmek istenen mesaj ne kadar güzel olursa olsun, anlatıcının -yazarın- eğitme eğilimi ağır basmış. Karakterlerin sesini değil, yazarınkini duyuyoruz yer yer. “Höydöö”, gümph” diye ses efektleri bu kitap çocuklara sesli okunursa ilgi çekici olabilir. Hatta bence bu anlatı, sözlü olarak kurulmuş ve yazıya sonradan geçirilmiş bile olabilir. Ancak bu aktarım sırasında edebi niteliğe fazla önem verilmediği izlenimini edindim ne yazık ki.
Demem o ki çocuk kitapları ders vermek zorunda değildir. Az yukarıda da değindiğim gibi kitaplar ders aracı olarak kullanacaksa etkili bir mesaj iyi edebiyat yoluyla da aktarılabilir.