İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

On yazar tek bir roman inşa ederse…

On yazar tek bir roman inşa ederse…

Ferhat ULUDERE

Son zamanlarda birden çok yazarın bir araya geldiği pek çok kitapla karşılaşıyoruz. Bunlardan biri de on yazarlı Klik. Pek çok farklı yazar ve üslupla uğraştıkları için editörlerin ve hatta eleştirmenlerin işi biraz zorlaşıyor belki ama okuyucular bu durumdan memnun gözüküyor.

Adolfo Bioy Casares ve Jorge Luis Borges birlikte bir kitap yazmaya karar verdiler. Casares, Arjantin’in edebiyat dünyasında yeni yeni boy göstermeye başlayan ve bazı eleştirmenler tarafından da yerden yere vurulup özgüveni kırılan bir yazardı. Borges’in şöhreti ise ülke sınırlarının dışına çıkmaya başlamıştı. Uzun uzun edebiyat sohbetleri yapmak için bir araya geliyorlardı ve birlikte bir hikâye yazma fikri Casares’ten çıktı. Borges için başta böyle bir şey imkânsızdı. Gelin görün ki
yağmurlu bir sabah bu iki yazarın içinden üçüncü bir yazar çıkıp, yazılacak hikâyenin başına oturdu. İkilinin içinden çıkıp hayali bir vücut bulan bu yazarın adına da Bustos Domecq dendi. Bustos Domec q ’ i n , yani Borges ve Casares’in atalarının isimlerinin birleşiminden türetilen bu hayali yazarın, Don İsidro Parodi’ye Altı Bilmece adlı kitabı 1942’de yayımlandı.

İKİ KALEM TEK ZİHİN
Borges ve Casares, Bustos Domecq’in ikisi arasında bir başka yazar olarak ortaya çıktığını anladıklarında, onun aslında kötü bir yazar olduğunun farkına vardılar. Ama Domecq kötü üslubuna rağmen fantezilerini yazması için ikisini de yönetiyor, keyfince yazıyor ve titiz iki yazarın içindeki kötü yazarı ortaya çıkartıyordu. İş
bununla da kalmıyordu elbet: Yazarımız Domecq’in hatırı sayılır bir okur kitlesi oluşmuştu ve edebiyat dergileri onu tartışmaya başlamıştı. Hatta bu tartışmalara Borges de katıldı ve Domecq hakkında şunları yazdı: “Yeni kelimeleri, kötü Latince’yi, beylik sözleri, tutarsız metaforları, mantıksızlıkları, tumturaklı anlatımı kullandı ve kötüye kullandı. Sonunda okuyucuların bir bölümü tarafından kınandı, hatta Bustos adının bir aldatmaca olduğunu ve dolayısıyla yazdıklarının hiç mi hiç ciddiye alınmayacağını keşfeden okurların öfkesini uyandırdı.”

İki yazarın dünya edebiyatına armağan ettiği aldatmaca bir yazardı Bustos Domecq. Ve nereden bakarsak bakalım, iki yazarın tek bir metni aynı anda kaleme almaya kalkıp tek bir kişi gibi düşünmesi oldukça zordu.

BENZERSİZ ÇALIŞMA
Ama yayıncılık dünyasında bundan çok daha zor yazar ortaklıklarından doğan kitaplar var. Bunlardan biri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan Klik. Kitap, on yazarı bir araya getiriyor; dünyanın yakından takip ettiği, Eoin Colfer, Linda Sue Park, Ruth Ozeki, Nick Hornby, Tim Wynne- Jones, David Almond, Gregory Maguire, Deborah Ellis, Margo Lanagan ve Roddy Doyle’u aynı hikâyede buluşturuyor. Ama Borges ve Casares örneğinde olduğu gibi farklı bir üçüncü yazar yaratmıyor bu kitap. Herkes aynı hikâyenin peşinden gidiyor ve kendi imzalarıyla, kendi bakış açılarıyla aynı metnin sürekliliğini sağlıyorlar.

Linda Sue Park hikâyenin girişini yapıyor ve bir süre sonra bayrağı David Almond’a bırakıyor. O aynı hikâyeyi aynı şekilde ama kendi üslubuyla finale taşırken, Gregory Maguire kitabın son yazarı ve haliyle hikâyenin de finalisti oluyor. Klik pek kolay inşa edilen bir kitap değil, ama okuması için aynı şeyi söylemek haksızlık olur.

On farklı yazar demek elbette on farklı edebiyat anlayışı demek ve on farklı bakış açısı şüphesiz. Dolayısıyla dışarıdan bir gözle bakıldığında kitap aynıymış gibi görünse de aslında on farklı hikâye anlatıyor ama sonunda hepsi aynı kapıya çıkıyor. Kolay okunuyor ve hoş bir tat bırakıyor.

Kitabın tek eksiği ise; “Hepsi dünya tarafından takip edilen ve milyonlarca hayranı olan yazarlar olmalarına rağmen, bir araya geldiklerinde neden daha kuvvetli bir metin yaratamıyorlar”? sorusunu sordurması. Konuyu yerele taşırsak, Türk Edebiyatı’nda da birkaç ortak kitap denemesi yapıldığını söyleyebiliriz. Hatta birçok yazar bir araya gelip yeni yazarlar da üretti. Bu yeni yazarlar da genelde bir dönem gazeteler için hazırlanan çiğ romanlar yazdı ve kısa zaman sonra unutulup gittiler. Her yazarın aynı tema üzerine yazdığı birbirinden farklı hikâyeleri de var, ancak Klik benzeri bir çalışma hatırlamıyorum.

Umarım bizim yayıncılarımız da buradan hareket ederek farklı fikirler yaratırlar ve yazarları çeşitlenmiş, değişik hikâyeler okuma şansı elde edilebilir; çünkü edebiyatın acilen böyle yeniliklere ihtiyacı olduğu aşikâr.

Klik: On Yazar Bir Öykü
L. S. Park, D. Almond,
G. Maguire, v.d.
Çeviren: Zeynep Seyhan
İş Bankası Kültür Yayınları / 244 sayfa
Show More