Zaman tahterevallisinde yazı

Newberry Ödüllü Patricia Maclahan’a, yazma sürecini anlatan bir kitap ısmarlanmış. Ama o
otobiyografik bir kitap yazmaktansa, dördüncü sınıf öğrencilerine yaratıcı yazı dersi verdiği bu
kitabı kaleme almış. Edebiyatın gerçekten ne işe yaradığını hatırlamak için bu kitabı okuyun.

Pelin ÖZER

Yazma sürecini anlayıp anlamlandırmak, yazarın hayat boyu sürecek mesaisi. Yazının hayatla ilişkisini çözümlemek, temellerinin sağlamlığını ölçmek için söz tohumlarının atıldığı o ilk günlere dönmek, yazının ve yazanın bugününe bir de oradan bakmak, yepyeni derinliklere ulaştırır. Sesin kaynağı, o ilk günlerin samimiyetinde, titreyerek, belki tedirgin, belki kendine güvenli ve durdurulmaz bir güçle kâğıtlara yayılan o sözcüklerdedir.

Bir zaman tahterevallisinde kendimizi o çocuk sözcüklerimize yaklaştıralım, sonra bir anda bugünümüzün sözcükleriyle sınayalım onları. Bu yükselip alçalma verimli bir hesaplaşma alanı yaratır bize. Ustamız olan acemilikten söz edeceksek, ölçümüz belki de çocukluk ilhamının o en saf, bilgiyle ve bilgiçlikle henüz gölgelenmemiş ferah düzlemi olmalı. Kırılmanın başladığı yerde ahkâm da başlayacaktır pek geç olmadan. Yazının konuşmaya, emeklemeye başladığı günlere dönüp o günlerdeki sesimizin tonunu izleyip bugünle kıyaslamak, sahiciliğin de test edilmesi bir bakıma. Geri dönüp çocukken yazdıklarını gözden geçiren yazarların pek çoğu, üsluplarındaki dalgalanmalar bir yana, değişmeyen şeylerin izini rahatça sürebilirler. Sözcüklerin çocukluk çağı, sadece yazının hayatla ilişkisini açık etmez, aynı zamanda yazan için sözcüklerinin hayatiyetini de ortaya koyar. Çocuklukta başlayan ifade arayışları yazının tılsımlı dünyasına demir atmışsa, giderek bir hevesten öte ihtiyaç halini alarak varoluşsal bir deneyime dönüşmüşse, sözcüklerin toprağında bereketli bir hasat kaçınılmazdır.

Patricia MacLahlan’ın İçimdeki Şiir Dilimdeki Söz kitabında yarattığı, bir sınıftan çıkıp leylak ağacının altında kendinden geçerek şiir yazan, yazı üstüne konuşan çocukların, yazının o en saf haline temasıdır. Okura kitapta görünen, saf yazı aşkıdır. Bir ifade arzusundan derin bir başka dünyanın olanaklarına doğru yola çıkan bir yazı bulutu, ağacın altındaki beş arkadaşa hayatın görünmez kapılarını aralar.

Patricia MacLachlan’ın, bizzat kendisini canlandırdığı Bayan Mirabel karakteriyle dördüncü sınıflara yazı dersi verdiği İçimdeki Şiir Dilimdeki Söz, sözcüklerin çağrısını geri çevirmemiş ya da henüz o davete kulak kesilmemiş tüm çocuklara bir hazine vaat ediyor. Yazı dersleriyle, sınıf öğretmenlerinin kendilerine yasakladığı bir alanda derin derin nefes almaya başlayan öğrenciler
için okulun temsil ettiği bütün o kurallar dizgesi de Bayan Mirabel’in çılgın saçları gibi dağılır. Onun daveti şu sözlerle başlar: “Bazı sözcükler sizi mutlu eder, bazılarıysa üzer. Hatta bazıları öfkelendirebilir. Umarım, içlerinden kulağınıza fısıldayanlar olur.” Sözcüklerin kulağa fısıldayabileceğine başta ikna olmayan çocuklar, son derste Bayan Mirabel’in bu sözlerinin anlamını özümsemiş olmanın mutluluğuyla, gizli bir sırra erişmişlerin sessiz gururuyla gülümserler.

FISILDAYAN SÖZCÜKLER
Yaş sınırlamasına gerek yok, eli kalem tutmuş, kendine, çevresine dair cümle kurabilen her çocuk ağacın altına davetlidir. Bayan Mirabel’inki formülünü doğadan almış bir öğreti olduğundan, tektip bir yazını neredeyse şart koşan, sentetik yaratıcı-yazı edasından epeyce uzaktır. Yazının doğumuna eşlik eden sevecen bir ebe gibidir o. Ne fazla müdahaleyle çocukları kendi arzusuna
göre şekillendirir, ne de bazı öğretmenlerin tercih ettiği mesafeli-uzak iktidar düzeyinden seslenerek öğrencileri daha baştan yazıdan uzaklaştırır. Onun dersinde, yazı bir özgürlük alanı olarak
çocukların ayaklarının altına serilir. Onun canlı, kendisiyle kıvrakça dalga geçen, içindeki çocuğu korumaya özen göstermiş, bağımsız kişiliği çocukları cezbederken, yazarak belki böyle eğlenceli,
renkli bir kişiliğe erişebileceklerinin de hayalini kurdurur içten içe.

Bu dersler sayesinde Lucy, Henry, Evie, May ve Russell’ın hayatında yepyeni bir dönem başlar. Her birinin hayatında kimi sorunlar vardır; Lucy’nin annesi hastadır, Russell’ın köpeği ölmüştür, Evie’nin anne babası boşanmıştır, May bir bebeği evlat edinecek ailesine tepki duyar. Aralarında sadece Henry’nin dile getirebileceği bir sorunu yoktur. Yazarak, yazdıkları üzerine konuşarak, sadece yaratıcı bir alanda serbestçe dolaşmanın zevkini yaşamakla kalmaz, varolan sorunlarını da birer birer aştıklarını görürler. Newberry Ödüllü yazar Patricia Maclahan’a yıllar önce, yazma sürecini anlatan bir kitap ısmarlanmış. Ancak o, otobiyografik bir kitap yazmaktansa, dördüncü sınıf öğrencilerine yaratıcı yazı dersi vereceği bu kitabı kaleme almayı tercih etmiş. Kendini ne yazacağını bulmaya çalışan bir çocuk yazar olarak görebildiğini söyleyen MacLahan’ın yerinde duramayan çocuk ruhu da kitabın içinde dolaşıp yazı yazıyor. Hal böyle olunca, İçimdeki Şiir
Dilimdeki Söz’ün böylesine sahici olmasına şaşmamak lazım.