İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Sihirler içinde yaşamaya bak!

Sihirler içinde yaşamaya bak!

Özgün UÇAR

Avustralyalı yazar Rusalka Reh, Çalınan Sihirli Keman’ı melodram türünün merak, tesadüf, iyi ve kötü, güzel ve çirkin zıtlıkları ile kahramanlık unsuruna yaslanarak inşa etmiş. Arka planda ise bir çalgı aleti yapmanın, artık unutulan el sanatlarının incelikleri ve gizemi tasvir ediliyor.

Gümüş ustaları, kesme taş ustaları veyahut at arabası tamircileri, bakır kalaycıları; uzak iklimlerin gittikçe zor işitilen sesleri… Yok hayır, ah teknoloji, nerede o eski meslekler diye süregiden nostaljik bir cümleye girişmeyeceğim. Girişsem de ah’lı cümleler külliyatını biraz eşelemekten öte gidemeyeceğimi bilecek kadar evrenin diyalektiğine şerbetliyim.

İtalya’nın kuzeyindeki sanayi şehri Cremona’dayız. Archinola Usta gövdesini henüz oturttuğu kemanın cilasına girişmekle girişmemek arasında tereddütlü. Önce saate bakacak, hava soğudu mu acaba diye düşünecek, hanım evde ne yemek yapmıştır demeye kalmadan, cilaya da yarın geçeriz diyerek, aheste aheste evin yolunu tutacak. Zanaatının, üretim bandında zamanla yarışan fabrika işçilerinden farklı olduğunu bize hatırlatmadan da geçmeyecek.

Avusturyalı yazar Rusalka Reh’in Çalınan Sihirli Keman adlı hikâyesinin başkahramanı Archinola Usta olmadığı gibi, keman yapma zanaatının incelikleri de hikâyenin başlıca konusu değil. Adından anlaşılacağı gibi bu, çalınan sihirli bir kemanın hikâyesi… Dariusch Doryan’ın, okulu tarafından üç haftalığına gönderildiği Archinolo Usta’nın keman atölyesinde, sır ve hakikat denkleminde yaşadığı gençlik tecrübesi… Çocukluktan gençliğe geçiş yeterince sırlı bir mevhumken, Dariusch’un bir de kayıp sihirli kemanla harladığı gençlik hikâyesi…

Kemanın sihri mi? Şifasından. Kim ki kemanı ince parmaklarıyla yay kullanmadan çalma kabiliyetini gösterirse, gövdesinden mavi ışıklar yayan keman yakınındaki hastaları birden iyileştiriveriyor. Koltuk değnekleriyle yürüyenler koşabilir, vücudu yaralar içinde olanlar eski sağlığına kavu- şabilir. Bu denli şifalı kemanı ince parmaklarıyla dile getirebilen nadir kişilerden Dariusch, sihirli kemanla birlikte sahte bir doktor tarafından kaçırılarak, doktorun emrinde çalışmaya zorlanıyor. Nitekim Dariusch sahte doktorun elinden ustası Archinola’nın da yardımıyla kurtuluyor.

SIR VE HAKİKAT DENKLEMİ

Yazar Reh, melodram türünün merak, tesadüf, iyi ve kötü, güzel ve çirkin zıtlıkları ile kahramanlık unsuruna yaslanarak inşa etmiş hikâyesini. Büyük zorluklarla baş başa kalan ama bir yolunu bulup engelleri aşan klasik ana karakter ise Dariusch. Yazar, okuru iyilik mücadelesi veren Dariusch karakteriyle özdeşleştirmeyi amaç edinirken, hakikat, erdem ve güzellik kavramlarını da genel yargılar üzerinden şekillendirmekten çekinmemiş. Kimi zaman Dariusch’un bir iyilik neferi olarak sunulması, küçük yaşından beklenmeyecek incelikler göstermesi, metnin gerçeklik ile bağını zedelerken, karakterlerin katı, değişmez ve sorgulanmayan tavırları, hikâyenin türevleri arasında farklılaşmasını da engellemiş.

Belki de yaşamın gerçekliğinden kopuk, kesin ve ütopik karakter tahayyülü, sihirli kemanı konu edinen epik bir hikâye için biçilmiş kaftandır. Sihirli kemana eşlik eden sihirlenmiş karakterlerin iyimser dünyası… Bir kemanın sihriyle bizi için çeken ve gözlerimizi fal taşı gibi açmaya gerek bırakmadan apaçık beliren bir dünya.

SİHİRLİ VE EPİK BİR DÜNYA

Yazar Reh’in nesnel gerçeklerle var ettiği keman ustası Archinola, ustanın atölyesinde bir kemanın detaylı yapım süreci, bu zanaatın fevkaladeliği ile ayrıksılığına yönelik tasvirler, hikâyenin en canlı kısmını oluşturuyor. Aynı zamanda, yaşadığımız çağ ile karşılaştırma yapabildiğimiz yegâne uzamı. Öyle ki yazar hikâyenin bir tarafında sihirli ve epik bir dünya kurarken, diğer  taraftan da bu sihirli dünyaya ortak olmamızı kolaylaştırmak adına güncel ve nesnel bir iş kolunu seçmiş. Keman yapma işinin egzotik ve ilgi çekici olabileceğine inanmış ki kitap içinde keman cilalama tarifini bile vermekten çekinmemiş.

Çalınan Sihirli Keman, iyilerin ödüllendirildiği, kötülerin cezasını çektiği, alt metninde bir keman ustasının el emeğine selam eden, mutlu mesut bir hikâye. Sihirler içinde yaşamayı imleyecek kadar gerçekçi, gerçeğin sihrini sorgulayabilecek denli açık… Yazar Reh’in bu epik anlatısı belki de yaşama dair bir distopya.

Çalınan Sihirli Keman Rusalka Reh Çeviren: Genç Osman Yavaş Final Kültür Sanat Yayınları, 149 sayfa
Çalınan Sihirli Keman Rusalka Reh Çeviren: Genç Osman Yavaş Final Kültür Sanat Yayınları, 149 sayfa
Show More