İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Kendi masalının peşine düşen bir prenses

Eğitim sisteminin tek tipçi, tornadan çıkmış kalıplar üretmeye odaklı olduğu bir düzende, çocuklara sunulacak farklı kitapların anlamı ve önemi daha da büyüyor. Sheri Radford’un karşı-masal kitabı böyle bir alternatif olmaya aday.

Yazan: Karin Karakaşlı

Benim çocukluğum, televizyonun siyah-beyaz birkaç saatlik ilk yayınlarına başladığı yetmişlere denk gelir. O yıllarda büyükler kalabalık sofralarda toplanır muhabbet eder, mahalle dokusu korunur, bir de çocuklara yılbaşı için masal kitapları alınırdı. Dönemin bu anlatımının kendi içinde masal gibi tınladığının farkındayım! Çok şey değişse de masal kitaplarına olan ilgi dünden bugüne değişmedi. Bugün de çocukların anlatılmasından mutluluk duyduğu özel masalları, resimlerine baka baka aşındırdığı bazı ilk kitapları var. Gelgelelim artık masalların kendisi de değişiyor. Elimizdeki işte böylesi, farklı bir masal kitabı.

Bir karşı peri masalı hikâyesi
Daha önce de Küçük Feministin Kitabı’nı basan Güldünya Yayınları, bu kez Sheri Radford’un Bu Senin Bildiğin Peri Masallarından Değil kitabıyla karşımızda. Kitabın adı bile zaten içeriğine dair çok şey söylüyor. Geleneksel bir peri masalında ne varsa, bu kitapta sorgulanmak üzere yerini almış. Başkahramanımız sarayda yalnız başına kaldığı uzun saatlerde matematik problemleri çözerek zihnini rahatlatmaya çalışan Prenses Candi.
Prenses Candi’nin yalnızlığı sadece hayattan soyutlandığı bir sarayda olmasından ötürü değil. Babasıyla bahse girip kaybeden kindar bir büyücü tarafından annesi bir turşuya dönüştürülmüştür, kral babası ise yine besbelli başka bir büyüyle aptallaştırılmış haldedir. Zamanını kelebek koleksiyonuna bakıp mutfaktan kurabiye araklayarak geçiren kral, günlerden bir gün Candi’ye artık evlenme çağının geldiğini ve kızına elleriyle uygun bir prens seçeceğini söyleyince, Candi için sorgulama ve mücadele günleri resmen başlar. Vardığı çıkarım, okuru gülümsetecek cinstendir: “Eğer bu sıkıcı evlilik kurumuna girmek zorundaysam en azından müstakbel turşumu kendim seçmek istiyorum.”

Prens bulma listesi
Aklına fikrine danışacağı insanların yokluğunda, Candi prensini bulmak üzere peri masallarında gösterilen yolları listeler. Prensten canavar öldürmesini talep etme, bol bol kurbağa öpme, zehirli bir şeyler yiyerek yüzyıllık uykulara dalma gibi denemeler bir yandan okuru bolca gülümseten maceralara yol açarken, bir yandan da prensesin yaşadığı hüsranla işlevsizliğini kanıtlar.
Editör ve çocuk edebiyatı yazarı Sheri Radford, mizah içerikli anlatısıyla geleneksel masal kalıplarını feminist bir okumaya tâbi tutuyor. Bunu yaparken kurduğu dil de genç okurlarını masalın kendisiyle ve Prenses Candi’yle konuşmaya davet eden, günlük hayata göndermeleri olan esprili, çağdaş zaman dili. Arzu Karacanlar’ın çevirisiyle Türkçeye kazandırılan kitap, “çeviri kokmamak” adına kimi yerde bu şakaların, göndermelerin daha yerel öğelerle yaratıcı karşılıklarına ihtiyaç duyuyor. Ancak o dilin özgünlüğünü, yazarın; zamansız, mekânsız masal dilini günlük hayata ve bu zamana taşıma muradını bu aksaklığa karşın hissedebiliyoruz. Tasarımcı ve çizgi film çizeri Qin Leng’in sıcacık ve ayrıntılara odaklı çizimleri de okuru daha ilk andan avucunun içine alıyor.

Çocuğa kendini hatırlatmak
Sheri Radford, bu alternatif masalla çocukları kendi içlerinde, akranlarıyla ama aynı zamanda aileleri ve yetişkin dünyasıyla tartışmaya davet ediyor. Soruyu teşvik eden, sırf gelenek diye düşünülmeden kabul edilen her şeyi tersine çeviren masal, çocuklara ve gençlere kendi yollarını bizzat bulmaları gerektiğini hatırlatıyor. Bu da kendi hatalarını yapmak, derslerini çıkarmak, hiçbir koşulda kendine olan inanç ve saygıdan taviz vermemek demek.
Güldünya Yayınları; adını 2004 yılında, akraba tecavüzü sonucu hamile kalan ve evlilik dışı çocuk doğurduğu gerekçesiyle iki ağabeyi tarafından sokak ortasında vurulduktan sonra kaldırıldığı hastanede, yine ağabeyleri tarafından öldürülen 22 yaşındaki Güldünya Tören’den alıyor. Feminist teori ve politika kitaplarının yanı sıra dünyanın dört bir yanından kadın hareketi ve farklı feminist örgütlenme deneyimleri; kadın biyografileri ve tanıklık derlemeleri; kadın edebiyatçıların eserlerini ve kadın sanatçılar tarafından ya da onlar üzerine hazırlanmış kitapları yayınlayan Güldünya Yayınları; Bu Senin Bildiğin Peri Masallarından Değil kitabıyla genç okurlar için de alternatif masal ve anlatı serilerini geliştireceğinin haberini veriyor okurlara.
Anne ve babasının mahkûm edildiği kaderi de değiştiren prensi bulmak için gereken sihrin ancak aşkla mümkün olacağını, âşık olabilmenin de önce kendini tanımaktan, ne istediğini bilmekten geçtiğini öğrenen Prenses Candi ilham verici bir karakter. Masalların aslında en büyük hakikatimiz üzerine kurulu olduğuna inanıyor ve mizahın en ciddi konularla başa çıkmak için paha biçilmez bir hazine olduğunu biliyorsanız, Bu Senin Bildiğin Peri Masallarından Değil, size çok iyi gelecek. Eğitim sisteminin tek tipçi, tornadan çıkmış kalıplar üretmeye odaklı olduğu bir düzende, çocuklara sunulacak farklı kitapların anlamı ve önemi daha da büyüyor. Sheri Radford’un karşı-masal kitabı böyle bir alternatif olmaya aday. Çocukları güldürmek, yaratıcılıklarını cesaretlendirmek ve benzersiz, biricik varlıklarını takdir etmelerini sağlamaktan daha güzel ne olabilir şu dünyada?..

Bu Senin Bildiğin Peri  Masallarından Değil Sheri Radford Resimleyen: Qin Leng Türkçeleştiren: Arzu Karacanlar Güldünya Yayınları, 64 sayfa
Bu Senin Bildiğin Peri Masallarından Değil
Sheri Radford
Resimleyen: Qin Leng
Türkçeleştiren: Arzu Karacanlar
Güldünya Yayınları, 64 sayfa

 

Show More