Brezilya nerede?

Tamamı Kolka Pankin ile Petka Yerşov’un diyalogları üzerine kurulu olan kitap, âdeta ritmi hiç düşmeyen bir tiyatro oyunu gibi.

Yazan: M. Banu Aksoy

“Hani bazı yolculukları, varacağımız yer için değil de yolculuğun kendisi için severiz, bu öykü de öyle işte,” diye yazıyor Kolka Pankin Brezilya’ya Nasıl Uçtu adlı kitabın arka kapağında. Kitabın alt başlığıysa “Kolka Pankin’in Brezilya’ya nasıl uçtuğuna, Petka Yerşov’un ise hiçbir şeye inanmadığına dair…”

Bir yolculuğa cıkmak icin bazen gereken tek şey yola cıkmaktır. Karar vermek yeterlidir. Yanınızda birinin olup olmadığı, oraya nasıl gidileceği ve orada ne bulacağınız önemli değildir. Yola cıkarsınız, gerisi gelir. Kolka Pankin de böyle yapar ve Brezilya’ya gitmeye karar verir. Arkadaşı Petka Yerşov’un ise bu konuda çekinceleri vardır. Nerededir bu Brezilya? Nasıl gidecektir oraya Kolka? Oraya gideceği uçağı nerede bulacaktır? Kim götürecektir onu oraya? Petka’nın soruları bitmek bilmez. Kolka’nınsa yanıtları. Sürekli zıtlaşsalar da uçak pistini de uçağı da onları götürecek pilotu da bulurlar. Evet, Petka Yerşov da kendini Kolka Pankin’le Brezilya’ya uçarken bulur. Peki aradıkları Brezilya’yı bulabilirler mi? Öykünün sürprizli sonu okurlara kalsın.

Tamamı Kolka Pankin ile Petka Yerşov’un diyalogları üzerine kurulu olan kitap, âdeta ritmi hiç düşmeyen bir tiyatro oyunu gibi. Kolka ve Petka sahnede repliklerini duraksamadan söylerken biz okurlara da -ya da izleyicilere mi demeliyim?- bu performansı kahkahalarla izlemek düşüyor.

Esas adı Daniil Ivanoviç Yuvaçev olan Daniil Harms (Kharms), takma ismini seçerken İngilizce’deki “harm” (zarar, felâket) ve “charm” (cazibe, büyü) sözcüklerini birleştirmiş. Devamsızlığı nedeniyle atıldığı üniversitenin ardından kendini tamamen yazmaya veren Harms, yenilikçi ve absürt Sovyet edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olmuş. Hem yetişkinler hem çocuklar için yazan sanatçı, yaşadığı dönemin politik ortamına ters düşen tavrı nedeniyle birkaç defa tutuklanmış.

Daniil Harms’ın 1928 yılında yayımlanan Kolka Pankin öyküsünü bizim cephemizde ilginç kılan yanıysa, yazılışından neredeyse yüzyıl sonra çağdaş bir çizerimiz tarafından resimlenmiş olması. Fatih Öztürk’ün neon renklerin ön plana çıktığı, hayli hareketli desenleri öykünün dinamizmini tam olarak yansıtıyor. Bu noktada aradaki yüzyıllık farka rağmen Daniil Harms’ın ne kadar “zamansız” bir öykü yarattığını da söylemek gerek.

Yazarın aynı yayınevinden Bir Zamanlar Bir Masal Varmış adlı bir kitabının daha yayımlandığını ve onu da en az bu kitap kadar keyifli okunduğunu not düşelim.