İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Arkadaşlık, gizem, serüven: Nostaljik tren yolculuğunda aranan her şey burada

M.G. Leonard ve Sam Sedgman, ödüllü serilerinin ilk kitabında okuru zekice kurgulanmış şüphe yumağına çekerken, hikâyeye mekân olan trenin tüm nimetlerinden yararlanıyorlar.

Yazan: Itır Yıldız

Dünyanın en şanslı insanları, çocuklara özgü merak ve heyecana sahip yetişkinlerle sarılı bir ortamda büyümüş olanlardır. Haklılık payı yüksek bir genelleme olduğu söylenebilir mi? Kraliyet Treni Hırsızı’nın başkarakteri Hal’ın şansı tarifteki mizaca uygun bir dayısının olması; dahası, Britanya Adası’nı katedecek Kraliyet Treni’nin son seferine onunla birlikte çıkması. 

İngiltere’nin en ünlü buharlı treni veda turunda ilginç bir grubu bir araya getiriyor: Kraliyet ailesinden Prens ve Prenses, birkaç medyatik figür, Arundel Kontesi ve beş köpeği, köpeklerin bakıcısı, Kraliyet Treni’nin eski emektarı, baron ve oğlu, Hal, seyahat yazarı olan dayısı Nat, fotoğrafçı, tren personeli ve birçoğunun son âna dek fark etmediği kaçak bir yolcu. Tüm ihtişamıyla seyrini sürdüren buharlı lokomotif, art arda yaşanan hırsızlık vakalarında, okurun zihnindeki “olağan şüpheliler” listesinden -sırası değişse de- düşmeyen, benzerine az rastlanan bir ekibe ev sahipliği yapıyor. 

“Tren kompartımanları kutu şeklinde mutluluklardır”

Hikâyeye mekân olarak seçilen buharlı lokomotifin tasviriyle, daha ilk sayfalarda dikkatimizi yakalayan bir anlatım ve olay örgüsü önümüze seriliyor. Trenle daha önce seyahat edip hakkında yazı kaleme alan Nat dayı gerçek bir buharlı lokomotif hayranı. İçinde oturma salonu, kütüphane ve oyun odası barındıran Kral Edward Salonu’nu, yemekli vagonu, kraliyet vagonunu ve yolcuların dışarıyı, hatta gökyüzünü doyasıya seyretmelerine olanak tanıyan cam kaplı seyir vagonunu yeğenine anlatırken, daha önce trenlerle dayısı kadar ilgilenen bir yetişkine rastlamayan Hal, baştaki isteksizliğini üstünden atıp kendini bu heyecana kaptırıyor. Dayısının hediye ettiği deftere camlı seyir vagonundan başlayarak, yolcuların portreleri, kontesin köpekleri (ki Hal, her birine ayrı ayrı bayılıyor, her fırsatta gidip başlarını okşuyor), “ejderhanın buharı”, kompartımanları ve nihayet kimsenin kendisi kadar erken fark etmediği kaçak yolcuyu, velhasıl gözlemlediği her ayrıntıyı, daha sonra nasıl işine yarayacaklarından habersiz, defterine resmediyor. 

“Dur tahmin edeyim, hiçbir yerde değildin ve hiçbir şey yapmıyordun?”

Tren İskoçya’ya doğru yol alırken, farklı yolculara ait broş ve pırlanta küpeler ortadan kayboluyor. Ardından prensesin atlas pırlantası da çalınınca işler kızışıyor ve iki gizli dedektif görevlendiriliyor. Dedektifler, herkesi özel olarak sorgulayadursun, kömür vagonuna kadar makinenin tüm bölümlerini keşfetme fırsatı bulan Hal, gizemli hareketlere, şüpheli rastlantılara ve delil sayılabilecek birtakım notlara denk geliyor. Acaba, tren içindeki hareket kabiliyeti, çizimleri ve gözlem yeteneği sayesinde dedektiflerden bir adım önde olabilir mi?

Kitabın yazarları M.G. Leonard ve Sam Sedgman, sadece genç okurların değil yetişkinlerin de keyifle okuyacağı macerada, tüm tasarımı, şüphe ve gizem unsurlarına sadık kalarak, hikâyeye gelişigüzel yerleştirilmiş gibi görünen olayları sebep-sonuç ilişkisine bağlayarak zekice kurgulamış. Elisa Paganelli ise çizimleriyle bize Hal’ın gözünden trende yaşananları gösteriyor. Hal’ın “düşüncelerinin yavaşlamasına” yardımcı olup onu aceleyle sonuca varmaktan alıkoyan çizim defteri, hikâyede önemli bir yere sahip. 2021’de The British Book Awards tarafından “Yılın Çocuk Kitabı” seçilen, Türkçede Ayrıntı Yayınlarının markası Dinozor Genç tarafından yayımlanan Kraliyet Treni Hırsızı, ikilinin “Trende Macera” adını verdikleri serinin ilk kitabı. Serinin dilimize henüz çevrilmemiş, merakla beklediğimiz diğer kitapları sırasıyla Amerika, Afrika, Almanya’nın dağlık bölgeleri, Avustralya ve Kuzey Kutbu’nda geçiyor. Tüm kitaplarda çizimler yine Paganelli’ye ait. Kitabın başında Paganelli’nin çizimiyle, Leonard ve Sedgman’in kısmen aslına sadık kalıp kısmen değiştirdikleri bir tren rotası ve Birleşik Krallık haritası karşılıyor okurları. “Yazarlardan Notlar” bölümünde hayal ürünü ve gerçek unsurlara dair bilgilerin yanı sıra Türkçe baskıda yer alan Türkiye’nin demir yolu tarihine de kısaca değiniliyor. 

Esrar perdesi, serüven, şüpheler, yanılgılar ve çözülmeler kitabın belkemiği olabilir ama Nat dayı ile Hal’ın ilişkisi, akranlarmışçasına ortak heyecan ve merakları taşımaları, tüm bu kurmacayı bu denli leziz ve ikna edici kılan mühim bir ayrıntı. Neticede “Trenlerde geçirdiğim maceraların hiçbirinde dedektif olma şansını yakalamamıştım,” diye heyecanlanıp yeğenine her zaman inanan ve ona yardımcı olan bir Nat dayı, herkese nasip olmaz. 

Kraliyet Treni Hırsızı
M. G. Leonard ve Sam Sedgman
Resimleyen: Elisa Paganelli
Türkçeleştiren: Zeynep Kadirağagil
Editör: Nihal Ünver
Dinozor Genç Yayınları, 286 sayfa
Show More