İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Cumhuriyetin ayak sesleri

Toprak Işık ile Koray Avcı Çakman, Türkiye’nin yönetim biçimi olmaktan ziyade bir kavram olarak oldukça büyük bir anlam taşıyan cumhuriyetin ayak izlerini bu kitapta takip ediyorlar.

Yazan: E. Nida Dinçtürk

Okul sıralarında tarih derslerini sever miydiniz? Hatırı sayılır bir “hayır” korosunu işitir gibiyim. Bunun suçlusunun kim olduğunu tespit etmek zor. Üstelik bizim işimiz de değil. Ancak bu gerçeğin, akademik olarak bu alana eğilenler haricinde çoğumuzu, hayatımızın geri kalanında tarihten sınıfta bıraktığını söyleyebiliriz. Çoğunu okulda ezberlediğimiz temel bilgilerin dışında, hele ki kendimizinkinden başka ülkelerin tarihlerine dair pek bilgi sahibi olmadan hayatımıza devam ediyoruz. Çünkü tarihi, bir “ders” olarak algılıyor ve okulla bağımız kesildikten sonra da ona sırtımızı dönüyoruz. Oysa ki tarih; toplumu, devlet yapısını, yurttaş olmayı, hatta neden oy kullanma hakkımız olduğunu anlayabilmemiz için mühim bir detay. Zira tarih, sadece savaşların ve antlaşmaların hangi yıllarda yapıldığını anlatmıyor; sosyoloji, felsefe gibi pek çok bilimsel ekolün desteğiyle bugünümüze ve geleceğimize ışık tutuyor. Birçok olguyu bütünsel biçimde kavrayabilmemize, gerektiği şekilde sorgulayabilmemize yardımcı oluyor.

Tarih üzerine bu kadar kafa patlatmamın nedeni, Toprak Işık ile Koray Avcı Çakman’ın Tudem Yayınlarından çıkan yeni kitabı: Cumhuriyetin İzinde. İki yazar, Türkiye’nin yönetim biçimi olmaktan ziyade, bir kavram olarak oldukça büyük bir anlam taşıyan cumhuriyetin ayak izlerini bu kitapta takip ediyorlar. Işık ve Çakman’ın anlatısına, Doğan Gençsoy’un çizimleri eşlik ediyor.

Cumhuriyetin İzinde, cumhuriyeti sadece Türkiye’deki tarihiyle değil insanlık sahnesine çıkışından itibaren ele alıyor. Bir bakıma, yazarlarımızın kullandığı bir zaman makinesi sayesinde kendimizi önce bir mitolojik hikâyenin içinde, sonra Roma Cumhuriyeti’nde buluyoruz. Derken Magna Carta ve Fransız Devrimi gibi kritik duraklara uğrayarak, cumhuriyetin bir yönetim biçimi olarak doğuşuna ve Türkiye’nin de bir cumhuriyete dönüşmesine tanıklık ediyoruz. Cumhuriyetin Türkiye’ye gelişi de elbette ona gerekli zemini hazırlayan gelişmelerin hakkı teslim edilerek anlatılıyor.

MASALLARLA İŞLER KOLAYLAŞIYOR

Yazarlar, anlatıda bu kadar büyük bir yolculuğa çıkarken sadece tarihsel bir düzlemden bakmıyorlar. Cumhuriyetin, cumhuriyet oluşuna katkısı bulunan mitolojik, felsefi ve bilimsel olgulara da değiniyorlar. Okurun kafasında tüm bu şemanın sağlıklı bir biçimde canlanabilmesi için, yeri geldikçe paralel bir hayvanlar evrenini hikâyeleştirilerek anlatıyı somutlaştırıyorlar.

Cumhuriyetin İzinde’nin taşıdığı misyonun, hitap ettiği yaş kitlesi gereği çok elzem olduğu hepimizin malumu. Ancak kitabın aynı zamanda cesaretli bir iş yaptığını da kabul etmek gerek. Zira aslında çoğu yetişkinin kafasında oturmamış ve belki de hiç sorgulanmamış olgularla, bağlantılarla dolu bu yapıyı, ilkokul düzeyindeki çocuklara anlatabilmek hiç de kolay değil. Tam da bu noktada yazarlar, Güngören Nine karakterini yanlarına alıyor. Kitapta ara ara beliren bu karakter, çocuklara az önce bahsettiğim hayvanlar evrenine ait masalları aktarıyor. Güngören Nine karakterinin anlatıya destek olduğunu görebilmekle beraber, bağlam içinde zaman zaman kopuk kaldığını da not etmek gerek. Fakat karşımızda aslen kurgusal olmayan bir anlatı olduğu için, bu kopukluk hikâyede büyük bir boşluk yaratmıyor. Günün sonunda kitap, zorlu misyonunu tamamlayarak hitap ettiği yaş aralığı için oldukça anlaşılır ve ufuk açıcı bir yönetim biçimi kavramı oturtuyor. Yazarların bu çalışma için kronolojik akışı sadeleştirdiklerini, cumhuriyeti dünya ölçeğinde 17 kritik tarih üzerinden tarif ettiklerini de belirtelim. Bu tarihleri de kitabın sonundaki “Ne, Ne Zaman Oldu?” rehberinde bir arada görebilmek mümkün.

Cumhuriyetin İzinde, insan topluluklarının neden bir yönetime ihtiyaç duyduğuna, bu yönetimlerin neden kontrol altında tutulması gerektiğine ve toplumun tarih boyunca ne tür aşamalardan geçip bu günlere ulaştığına dair, düşünme ve kavrayış fırsatı sunuyor. Bu fırsat beraberinde sorgulama ve çıkarımda bulunma yeteneğine de kapı aralıyor. Özetle, aslında hepimizin sahip olması gereken temel yurttaşlık bilincini, tüm bileşenleriyle beraber, bir tarih dersine dönüştürmeden aktarıyor. Bu da yeni nesiller için tarihin ve siyaset biliminin akademik bir ilgi alanı olmaktan ziyade, yurttaşlık haklarının temelini oluşturduğunu bilerek yola devam edebilmeleri için bir ışık yakıyor.

Cumhuriyetin İzinde
Koray Avcı Çakman – Toprak Işık
Resimleyen: Doğan Gençsoy
Tudem Yayınları, 80 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More