İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Kuş dilinde rüyalar…

Kuş dilinde rüyalar…

Zeynep ALPASLAN

Sinemaya uyarlanmış çocuk ve gençlik kitaplarının yer alacağı SineKitap’ın ilk konuğu savaş karşıtı bir roman; Birdy. Güncelliğini hâlâ koruyan eseri beyazperdeye Alan Parker uyarlamıştı.

İnsanlar ‘farklı’ olandan çekinir, onu ezmeye çalışırlar. Toplum, kendi dünyasında yaşayan bireyleri dışlayarak cezalandırır. Ordu, en başta kendi adamlarına zulmeder. Farklılıkları ve hassasiyetleri yüzünden zarar görmüş bu bireyler, psikiyatri bilimi tarafından özensizce ‘topluma kazandırılmaya’ çalışılır. Ortada her
zaman bir savaş vardır: Sadece ordunun yürüttüğü savaş değildir söz konusu olan ve yaralar açan, topluma karşı, aileye karşı, kendi özel ve korunaklı dünyalarına saldırmaya ve kişiliklerini parçalamaya çalışanlara karşı da yürütülen bir savaştır bu. ‘Ötekiler’ savaşırlar. Ve yorulurlar. Peki, pes ettiklerinde ne olur? Kendilerini dış dünyaya tamamen kapatırlar ve bunun için, bir hücreye kilitlenerek cezalandırılırlar! Ve sonunda onlardan kurtulduğunu düşünen toplum, rahat bir nefes alır.

DÜNYA PEK DEĞİŞMEDİ
William Wharton, bundan yirmi yıl önce, savaş karşıtı romanı Birdy’yi yazdığından beri dünyada pek bir şey değişmedi. Bu dokunaklı roman, şimdiden bir klasik sayılıyor. Kendilerine karşı olan acımasız dünyaya, bu dünyanın onları kapattığı ‘dengesiz kafes’in içinde debelenmelerine rağmen dostluklarını ve birbirlerini
korumaya kararlı iki eski arkadaşın, Birdy ve Al’in hikâyesi bu. Birdy, ülkemizde, nihayet -orjinal ismi korunarak- yayınlandı.

Savaşta yaralanan Al, ‘delirdiği’ düşünülen çocukluk arkadaşı Birdy’ye yardım etmesi için başka bir askeri hastaneye nakledilir. Al’in Birdy’ye ulaşması kolay değildir: Birdy, kendini kuş sanmaktadır. Küçük hücresinde, yukarıdaki tek bir küçük pencereye gözlerini dikerek saatlerce oturur, özgürlüğüne uçmayı bekler ve hiç konuşmaz. Birisi onu yavru kuşların beslendiği biçimde elden beslemediği sürece yemek yemez. Kollarını (kanatlarını) açıp kapamak dışında hareket etmez. Uçma hayalleri kurar ve rüyalarında, gerçekten de, bir kuş gibi uçar.

BİR KUŞUN SAVUNMASI
Al, başlarda Birdy’nin numara yaptığını düşünse de, zamanla, gerçek dünyaya kendini kapatmış çocukluk arkadaşının dilini çözmeye başlar ve kendini sorgular: Dünya bu kadar kötü bir yerse, dünyayı yok saymak ne kadar kötü olabilir? Al, Birdy’nin ilgisini çekebilmek için ona geçmişlerinden söz eder. Birdy o zamanlar kuş olmaya heveslenen bir çocuktur. Ailesi buna karşı çıksa da güvercin yetiştirir, kanarya besler ve onları gözlemlemek dışında hiçbir şey (kızlar bile) ilgisini çekmez.

Bu ‘tuhaf ’ çocuk, kuşların dilini konuşur ve kuşlar, neredeyse mistik bir biçimde, ona cevap verirler. Uçmayı da dener, kendini yüksek binalardan aşağıya atar. Ölmemesi mucizedir. Define avlarıyla, tren istasyonlarında yaşanan maceralarla, güvercin yuvalarıyla, Birdy’nin kendine kuş tüylerinden yaptığı kostümlerle ve okyanus sularıyla dolu bu hikâyeler, Al’i, kendi geçmişine doğru bir yolculuğa çıkarır ve acılarıyla yüzleştirir. Ancak Birdy’nin bu hikâyeleri dinlediğine dair bir işaret yoktur. Birdy gelişme göstermeyi reddederken, Al, ordunun halden anlamayan psikiyatrına hesap vermek zorunda kalacaktır.

Roman, Al’in ağzından geri dönüşlerle anlatılan çocukluk hikâyelerine, savaş anılarına ve en önemlisi, Birdy’nin iç sesiyle sunulan ve ancak hayatının büyük bir bölümünü kuşları gözlemleyerek geçirmiş biri tarafından yazılabilecek kuş gözlemlerine yer veren bölümlerden oluşuyor.

Kuşların ve uçmanın doğasına dair çok şey anlatıyor yazar. Ama Birdy “Bir kuşun tek savunması uçup gitmektir,” dediğinde, anlattıklarının aslında insan doğasına dair olduğu anlaşılıyor.

Birdy ülkemizde ilk olarak beyazperdede (birçok kişi için dvd’de) tanındı. Alan Parker’ın savaş alanları ve klostrofobik bir hücre arasında mekik dokuyan, etkileyici sahnelerle dolu, Matthew Modine’li, Nicolas Cage’li ödüllü filmi, kitabın duygusunu başarılı bir biçimde görselleştirmesinin yanı sıra, oyunculuklarıyla
ve atmosferiyle de ilgi çekmişti. 1984 yapımı film, günümüzde en etkileyici ve gerilimli savaş karşıtı filmlerden biri sayılıyor. İzledikten günler sonra bile bu sıradışı dostluk hikâyesinin etkisinden kurtulamayabilirsiniz, ancak hayalgücünün etkilenmemesi adına, filmi görmeden önce kitabı okumakta fayda var.  Filmi çoktan seyretmiş olanlar için ise, Birdy ayrıntılı kuş gözlemleriyle, mükemmel bir kaynak kitap olabilir.

Birdy / William Wharton
Çev: Evrim Şolpan
Artemis Yayınları / 452 sayfa
Show More