Rengârenk çizimlerle ‘medeniyetler beşiği’ Anadolu

Rengârenk çizimlerle ‘medeniyetler beşiği’ Anadolu

Umut ÖZCAN

Pek çok uygarlığın geçiş mekânı, ticaret yollarının durağı, ana tanrıça Kibele’nin bereketli toprakları Anadolu, bu kez Gırgır Dergisi’nden yetişme karikatürist Behzat Taş’ın yazıp çizdiği Çizgilerle Anadolu Uygarlıkları adlı kitaba konu oldu.

Büyülü Fener Yayınları’nın 2006 yılında yayımladığı Anadolu’nun Eski Sakinleri’nin devamı Çizgilerle Anadolu Uygarlıkları, Çatalhöyüklüler’- den Urartular’a, Lidyalılar’dan Hititler’e ve Galatlar’dan Frigler’e kadar Anadolu’nun M.Ö. varolan uygarlıklarının kültürel tarihini, insan öyküleri ve gündelik yaşamın ayrıntıları üzerinden yalın bir dille anlatıyor.

Kitabın sonunda yer alan sözlük ve her bölümün sonuna eklenen eğleneceli testlerle tarihi ve antik medeniyetleri, savaşların ve yıkımların ötesinde insan öyküleri üzerinden aktarıyor Behzat Taş. Çok medeniyetli Anadolu coğrafyasının az bilinen tarihini mizahi bir dil ve birbirinden komik karikatürlerle renklendiren yazar, hem çocukların hayal gücüne sesleniyor hem de eğlendirici bir yöntemle uygarlık tarihinin gelişiminin tek bir uygarlığa bağlı olmadığını gösteriyor.

Dini inançlardan sosyal ilişkilere, toplumsal yapıdan mimariye, tarımdan hayvancılığa kadar yaşamın zorluklarını kolaylaştırmak için icat ettikleri alet edevatlar, inşa ettikleri evler, su kanalları ve kara yollarıyla bugün ‘modern’ addedilen her şeyin atası; bu uygarlıklar. Ve bu bakımdan, onlara dair hiç bilinmeyenleri akıcı bir dille ifade eden Taş’ın bu özenli çalışması, çocuklar için adeta yeni bir masal yaratmış.

Mesela kültürel dönüşümün bir simgesi olarak Galalatlar’ın Anadolu’ya geçmeden önce İstanbul’da (Byzantium) konakladıkları ünlü Galata Kulesi ismini Galatlar’dan alır. Keyifle yenilen atıştırmalık kıtır galeteler ise, tabii ki, Galatların çıtır ve tok bir biçimde pişirdikleri ekmeğin ta kendisidir. Kültürlerinde ağaçları, bilhassa asırlık meşe ağaçlarını kutsal sayan Galatlar, ormanlık alanların korunması için de ölüm cezası gibi ağır cezalar çıkarırlar. Tüm tabiatı her türlü felaketiyle kutsayan Galatlar’ın, Kuzey Avrupa kavimleriyle ortak özellikler taşıyan takvimleri ve kendilerine has bir inanç sistemi vardır.

KÜLTÜREL DÖNÜŞÜM
Para’nın mucidinin Lidyalılar oluşu, onların değerli eserlerden oluşan Karun’un Hazineleri’ne de sahip olmalarını olağan kılmıştır. Her tuttuğu altın olan Frigler’in ünlü kralı Midas’ın uzayan kulalarıyla pek çok tiyatro eserine konu olması da apayrı bir dönüşümünü yansıtır bu kadim medeniyetlerin. Asurlular’ın düşman kardeşleri, Doğu’nun zengin madencileri Urartular’ın dağları delmedeki başarısı ise dillere pelesenk olacak kadar ustalıklı. Bölgenin, Ağrı olarak bilinen ünlü dağı Ararat da, Urartu kelimesiyle benzeşir.

Ve ilk barış antlaşmasını imzalayan Hititler’in kara büyünün etkisinde olduğuna inanılan bir politik iradeyle yönetildiği ve bu yüzden de sıklıkla idamların yaşandığı bilgisi de kitapta çocuklarla paylaşılıyor. Yıldız falından su hareketlerine kadar her türlü doğa olayını bilimselliğin olmadığı bir dünyada bir tür bilgi olarak değerlendiren Hititler’in karaciğer falı ise ayrı bir ilgi alanı! Ancak bu, sayısız çocuk heykeline sahip Hititler’in, ‘çocuk seven halk’ olarak anılmalarına engel değil.

Batıl inançlardan, kültürel yaşama eski uygarlıkların gündelik yaşamına rengârenk çizimlerle ayna tutan, keyifli bir çizgi roman çalışması adeta Çizgilerle Anadolu Uygarlıkları.