Kaptan Cousteau’nun “ilham verici” hikâyesi
Ceyhan USANMAZ
Ünlü okyanus bilimci Jacques Cousteau’nun 1953 yılında yayımlanan kitabı Sessiz Dünya, hayatını denizlerin altını keşfetmeye adamış bir bilim insanının bu tutkusu uğrunda yaptıklarını ve bilim dünyasına olan katkılarını anlatıyor.
Kaptan Jacques Cousteau ve meşhur araştırma gemisi Calypso ile ilgili hatırladığım ilk şey, televizyonda izlediğim belgesellerdi… Kırmızı beresiyle görmeye alışık olduğumuz Kaptan Cousteau’yla ve Calypso’nun diğer dalgıçlarıyla birlikte dünyanın belki de bütün denizlerini, göllerini, ırmaklarını dolaşmıştık; ama en çok da “su altları”nı tanımıştık…
Calypso ilk araştırma gezisine 1950’li yılların başında, Kızıldeniz’de çıkmış. Jacques Cousteau’nun Sessiz Dünya isimli ilk kitabı ise1953 yılında yayımlanıyor. Bir başka deyişle Sessiz Dünya kitabı, Calypso ile çıkılan araştırma gezilerinin öncesini aktarıyor bizlere. Bir anlamda yapılan hazırlıkları… Kitabın girişindeki notta da şu ifadeler yer alıyor zaten: “Denizin derinliklerinde geçen maceralarımızın ilk on dört senesi, dünyanın en derin Okyanus araştırma gemisi olan Calypso’nun donanımı ve işleyebilmesi için gerekli çalışmalarla son bulmuştur. Heyecanlı vakalarla dolu olan ‘Sessiz Dünya’, Calypso’dan önceki bu ilk on dört sene içinde tuttuğumuz hâtıra defterinden başka bir şey değildir.”
DENİZLERİN BÜYÜLÜ DÜNYASI
Sessiz Dünya kitabında Jacques Cousteau, merakının nasıl başladığını anlatmış; arkadaşlarıyla birlikte tek arzuları, “Sessiz Dünya” olarak adlandırılan denizlerin derinliklerini keşfetmek. Bu tutkuları birçok yeniliğe imza atmalarını da sağlamış. Mesela, dışarıdan hiçbir müdahaleye ihtiyaç duymadan, tek başına çalışabilen bir dalgıç cihazı keşfediyorlar. Günümüzün modern dalgıç kıyafetleri ve cihazlarının arkasında Jacques Cousteau ve arkadaşları yer alıyor yani. Ayrıca yeni dalış yöntemleri de geliştiriyorlar. Batık gemileri, o gemilerdeki defineleri araştırıyorlar. Bir “Deniz Altı Araştırma Grubu” kuruyorlar. Köpekbalıklarıyla karşılaşma deneyimlerini aktarıyorlar. Jacques Cousteau ve arkadaşlarının gün geçtikçe cihazlarını nasıl geliştirdiklerini, her geçen gün nasıl ilerleme kaydettiklerini satır satır okuyoruz… İşte edindikleri bu deneyimlerle de, o çok severek ve merakla izlediğimiz belgeselleri çekmişler demek ki.
Yirmiden fazla dile çevrilen, milyonluk satış rakamlarına ulaşan Sessiz Dünya kitabının Türkçedeki en eski çevirisi olarak, elimdeki 1967 tarihli basımı bulabildim. Sonrasında, 1970’li yıllarda da farklı yayınevleri tarafından yeniden yayımlanmış, ancak yakın tarihli yeni bir baskıya ulaşmak pek mümkün değil. Belki Jacques Cousteau’nun, arkadaşlarıyla birlikte dalgıçlığa dair yaptıkları keşifleri anlattığı kitabı günümüzde pek ilgi görmeyebilir, yayınevlerinin bu kitabın yeni bir baskısını yapmak istememeleri anlayışla karşılanabilir; ancak işin ilginç yanı, Jacques Cousteau ile ilgili Türkçede hiçbir kitap yok… Oysaki Jacques Cousteau’nun hikâyesi, dünya üzerindeki “ilham verici” hikâyelerden biri. Göz ardı edilmeyi, unutulmayı gerçekten de hak etmiyor. Hatta çok daha erken yaşlardan itibaren bile tanıtabiliriz Jacques Cousteau’yu. Örneğin burada Jennifer Berne’in yazdığı ve Eric Puybaret’in resimlediği Manfish isimli kitabı önerebiliriz; Jacques Cousteau’nun ünlü bir okyanus bilimci ve araştırmacı olmadan önceki “meraklı” çocukluk dönemini anlatan bir kitap olarak… Ya da Dan Yaccarino imzalı The Fantastic Undersea Life of Jacques Cousteau isimli kitaba göz atabiliriz. Kim bilir, belki birileri Türkçede yayımlamak isteyebilir bu kitapları…
