Dünyayı güzelleştirenler…

Dünyayı  güzelleştirenler…

Şeref BİLSEL

Edebiyatın farklı alanlarında onlarca eser vermiş şair/yazar Kemal Özer, Dünya Onlarla Daha Güzel ve Dünya Onlarla Daha Renkli adlı öykü kitaplarında, hayvanlara ve bitkilere dair tanıklıklarını, yaşanmışlığın ve edebiyatın has tadı içinde sunuyor.

İlk kitabını (Gül Yordamı) 1959’da yayımlayan Kemal Özer, başta şiir olmak üzere edebiyatın değişik şubelerinde (deneme, anı, gezi, günlük, derleme, antoloji, çeviri, öykü, söyleşi, çocuk kitapları) onlarca eser vermiş önemli şair/yazarlardan biri olarak kayda geçmiştir. Özer’in, hangi türde yazmış olursa olsun, en belirgin taraflarından biri “çağına tanıklık”tır. Tanık olduklarını, bir şair duyarlılığıyla  kaydeder. Kemal Özer’in çocuklara yönelik, şiirle iç içe üretilmiş, dönüştürülmüş on kitabı okurlara ulaşmıştı. Şimdi elimizde biri hayvanlara, diğeri  bitkilere yönelik birer güzelleme gibi okunabilecek iki kitabı daha var. Dünya Onlarla Daha Güzel adını taşıyan kitap, on üç anı/öyküyü barındırıyor. Anı/öykü olur mu demeyin? Bal gibi olur! Çünkü şair kitapta yer alan öyküleri yaşadığı, tanık olduğu zamanlardan, mekânlardan günümüze taşıyor. Böylece bizi hem geçmişte yaşananların hem de kaybetmememiz gereken değerlerin üzerinde düşünmeye çağırıyor. İnsanı dünyada tamamlayan, zenginleştiren bitkilere, hayvanlara dair etkileyici anılarla buluşturuyor bizleri. Yazar, dünyamızın ucu bucağı olmayan zenginliklerle, güzelliklerle dolu olduğunu, bitkilerin ve hayvanların bulunmadığı bir dünyanın boş, çıplak, renksiz ve anlamsız olacağını, kendi hayatından derlediği örneklerle usul usul anlatıyor bizlere. Dünya güzel! Evet, biliyoruz ama Dünya Onlarla Daha Güzel.

DÖNEMİNİN TANIĞI ÖYKÜLER

Kitabın kapağından, sayfa düzenine, resimlere kadar her şey titizlikle oluşturulmuş. Resimler, metinlerde anlatılan durum ve olaylara paralel olarak öykülere canlılık katmış. Sanki tekrar çocuk olmuş bir yazarın dilinden dökülenlere tanıklık ediyoruz öyküler boyunca. Evet, Kemal Özer, öyküleri okuyanların kolaylıkla anlayacağı gibi, çocukluğu II. Dünya Savaşı yıllarında geçmiş bir şair/ yazar. Bu durumu birçok öyküsünden çıkartabiliyoruz. Anlattığı öyküler o kadar masum ve içten yazılmış ki bir solukta okunabiliyor. Sanki bir çocuktan dün yaşadığı olayı dinliyormuşuz izlenimine kapılıyoruz. Bu da bize şairin hafızasının gücünü, hafızanın saklamaya değer bulduklarını göstermiş oluyor. Bir çok hikâyenin başında sorular var: Masal dinlemeden büyüyen çocuklar var mı? Sırtüstü yatıp tavana bakarak hangimiz düş kurmadık çocukluğumuzda? Oyuncağı olmayan çocuk düşünebilir misiniz? Konukların gelmesinden kim hoşlanmaz? Sanırım bu sorularla amaçladığı, okurları biraz düşündürtmek, durup etraflarına bakmalarını sağlamaktır. Onların da hayatında yer etmiş bir kedi, köpek, kuş, sincap, civciv, eşek vs. vardır belki.

Kemal Özer’in hayvanlara dair öykülerini okuyanlar bir şairin sadece hayvanlara dair söylediklerine değil, ailesinin yaşantısına, çocukluk döneminin geçtiği zamana, kısacası 1940’ların manzarasına da tanıklık etmiş olacaklar. Kitabın bu yönüyle tarihsel bir değerinin de olduğunu belirtmek gerekir. Belki her iki kitapta da yoğun biçimde kullanılan devrik (kuralsız) cümleler okurları biraz zorlayabilir, ama unutmamak gerekir ki her şeyden önce bu öyküler bir şairin kaleminden geçerek bize ulaşıyor. Ve şairler, Kemal Özer’in yaptığı gibi, bugün etrafımızı sarmış geçici değerlerin arasından kalıcı olanları görebilenlerdir kuşkusuz. İşte yazar bizi çocukluğunun bahçesine gönderirken her dönem ihtiyaç duyacağımız bu kalıcı güzelliklerden olan hayvanlarla yeniden buluşturuyor. Özellikle iki öykü, savaş yıllarını yaşamış çocukların psikolojisini dile getirmesi bakımından oldukça ilgi çekici: “Tavana Asılı Eşek, Deve ve Kartal” ile “Kurgulu Civciv”. Bu iki öykü oyuncaklar üzerinden yeni, zengin bir dünyaya açılan bir çocuğun hayalhanesinin nasıl zenginleştiğini gösteriyor. Böylece bugün de etrafımızda, komşularımızda süregiden savaşlar içinde büyümek zorunda bırakılmış çocukların dünyasını bir ölçüde hissetmiş oluyoruz.

ŞAİR DİLİ, ŞAİR DUYARLIĞI

İkinci kitabımız ise Dünya Onlarla Daha Renkli. Yazarın bu kitaptaki betimlemelerinde yeşilin “canlılık”, “hayat” yerine geçtiğini görüyoruz. Bitkilere duyulan sevginin yanı sıra, anlatımın gücünün de beslediği bir hayranlık okuduklarımıza eşlik ediyor. İnsan kitabı okurken çevresini yeniden keşfediyor, yeniden gözden geçiriyor. Üstelik bugün “gelişme, büyüme” adı altında derelerin kurutulduğu, ağaçların katledildiği şu dünyamıza bakınca, yaşanabilir bir dünyanın devamı için, yazarın duyarlığına her zamankinden fazla ihtiyacımız olduğunu anlıyoruz. Gözümüzü AVM’lerden, araçlardan, göğü ısıran yüksek binalardan, bir yılan gibi her yere kıvrılan asfalttan alıp kitaba döndüğümüzde yaşanabilir dünyayı da görmüş oluyoruz. Bu kitapta da, “düzyazıda da şair” olan Kemal Özer’in devrik cümleleri bize eşlik ediyor: “Bir şairin kurduğu cümlelerim ben,” diyor. Sözgelimi: “O pencereden dışarıya ben bakmıyordum çünkü. Yürümekte zorlandığı için dışarıya pek çıkmayan anneannem de neler olup bittiğini oradan seyretmeyi seviyordu.” Bazı okurlar ilk cümlenin sonundaki “çünkü”yü ikinci cümleye bağlayıp okuyacaktır. Yine bu kitapta, çocukları okurken durduracak kimi sözcüklerle karşılaşıyoruz: değin, devinmek, yeğlemek vs. Burada yazar, çocukların bazı sözcükleri öğrenmesinin ya da bazı sözcüklere anlam yükleyebilmesinin önünü açıyor. Hangimiz her sözcüğün işaret ettiği anlamı biliyoruz ki?

“Oyun Arkadaşlarım Arasında Onlar da Vardı” öyküsü, çocukları odalara kapanıp kalmaktan, dışarıya, hakiki oyunlar oynamaya çağırıyor. Bütün bunları bir çevre bilinci içinde yapıyor yazar. Ağaçların da ilgi gösterilmeyince tıpkı insan gibi üzüleceğini, küseceğini inandırıcı biçimde aktarıyor bizlere. Son elli yıldır Türkiye’de meydana gelmiş büyük sosyal kırılmaları şiiriyle adım adım işlemiş şairin çocukluğuna dulda olmuş bitkilere içeriden, sevgiyle bakışına tanık oluyoruz Dünya Onlarla Daha Renkli adlı öykü kitabını okurken.