Barış içinde savaşmanın keyfi

Usta bir satranç oyuncusu olmak büyük emek gerektirir. Gerd Schneider ile Heribert Schulmeyer’in Şah Mat! adlı kitabı, satrançla ilgilenenlere ustalığa giden yolun kapısını açıyor. Altmış dört kareden oluşan bu savaş meydanında kansız bir çarpışmaya hazır mısınız?

Toprak IŞIK

Bundan yaklaşık 1500 yıl önce Hindistan’da bir rahip, savaşlarda dökülen kanı kendine dert edinmiş. Aklı da kalbi kadar büyük olan Sisa adlı bu içli rahip, icat ettiği bir oyunla savaş denen illeti 64 kareye hapsetmiş. O 64 kareye şahı, şahın en has adamı veziri, çaprazına düşenleri affetmeyen filleri, çevik atları ve güçlü kaleleri sığdırmış. Minik adımlarla ilerleyen, çokça bulunan, kolayca ölen piyonları da bu değerli taşların önüne dizmiş. Bir beyazlar bir de siyahlar takımı kurmuş. Her taşın altmış dört karelik savaş alanında nasıl gideceğini belirlemiş. Rakibin taşlarını nasıl yiyeceğinin kurallarını koymuş. Ve demiş ki, savaş meydanında birbirinizi yiyeceğinize, satranç tahtasında rakibinizin taşlarını yiyin. Karşı tarafın şahını deviren, savaşın galibi olsun. Böylelikle savaşmanıza gerek kalmasın.

USTA ADAYININ KİTABI

İlgilenen bilir; usta bir satranç oyuncusu olmak için çok çalışmak gerekir. Kitaplar okumak, oyun taktiklerini incelemek ve sayısız savaşa girip çıkmak şarttır. Gerd Schneider ile Heribert Schulmeyer, ustalığı hedefleyen gençler ve çocuklar için Şah Mat! adlı bir kitap yazmış. Satranç nedir bilmeyen birisi Şah Mat!’ı alsın eline; önüne satranç tahtasını ve taşlarını koysun;kitaptaki örnekleri tahta üzerinde canlandırsın; alıştırmaları çözsün; çözemezse kitabın sonunda yer alan çözümlere baksın. Kitabı bitirdiğinde o artık bir satranç oyuncusudur. Bu sanatın genel stratejilerinden haberdardır. 300 Spartalı gibi beyninden çok karın kaslarına güvenerek saldırmaz düşmana. Yol yordam bilir, usulünce açılış yapar. Savaş meydanına hâkim olmak için hangi kareleri tutması gerektiğini bilir. Kan gövdeyi götürdükten sonra, sadece iki şahla bir piyon hayatta kaldığında nasıl oynanacağını bile öğrenmiştir. Usta değildir ama usta adayıdır. Şah Mat!’ta, satrancın başrolde olduğu çok ilgi çekici hikâyeler de var. İşte tadımlık niyetine onlardan biri: Ortaçağ Avrupa’sında satranç ustaları hayatını gezgin şövalyeler gibi kazanıyormuş. Kılıç yerine, satranç tahtası üzerindeki savaş becerilerini sunuyorlarmış krallara. Onlardan biri olan Montano adlı büyük ustanın bindiği gemi, Ummanlı Salvio diye bilinen korsanın eline geçmiş. Bu korsanın Montano Usta’yı çok ama çok ilgilendiren iki özelliği varmış. İlki, ele geçirdiği gemilerdeki malları aldıktan sonra gemiyi içindeki tüm insanlarla birlikte batırmasıymış. İkincisi ise satranca çok meraklı olmasıymış.

HAYAT KURTARAN SATRANÇ

Montano’nun o şansız gündeki şansı, korsanlar gemiyi ele geçirmeden hemen önce güvertede güneşliğin altında satranç çalışıyor olmasıymış. Ummanlı Salvio satranç takımını görünce kimin oynadığını sormuş. Bu sayede Montano Usta ve Korsan Salvio tanışmışlar. Tanışmakla kalmayıp üstüne bir de restleşmişler. Montano “Ben seni satranç maçında gözüm kapalı yenerim,” demiş. Tahtaya hiç bakmayacak, ona sadece her hamlede hangi taşın nereye gittiği söylenecekmiş. Montano kazanırsa, korsan herkesi serbest bırakacakmış; yok eğer kaybederse Salvio ona ve gemideki herkese ne isterse onu yapacakmış ki ne yapmak istediği malummuş. Evet, tahmin edeceğiniz üzere Montano acımasız korsanı gözü kapalı yenmiş ve hem gemiyi hem de gemideki herkesi kurtarmış. Tuhaflığa bakın ki, satranç sayesinde hayatı kurtulan Montano Usta, yine satranç yüzünden bu dünyadan göçüp gitmiş ama bunun nasıl olduğunu öğrenmek isteyenler Şah Mat!’ı okumalılar. İnsan beynini derinliği ile cezbeden birçok alan var. Bilim, sanat ve felsefe bunlardan en çok bilinenleri… Satranç güya bir oyun ama o da diğerlerinden geri kalmayan bir cazibeye sahip. Şah Mat!, satrancın büyülü dünyasını sunuyor okura. Bu kitaptan barış içinde savaşmanın tadını alanlar, 64 karede heyecanlı maceralar yaşama tutkularını kovalamaya mutlaka devam edecek, belki başka kitaplarla da eğitimlerini sürdüreceklerdir. Aralarından büyük ustaların çıkması bile mümkün. Çok da güzel olur ama şunu da bilin ki satranç, yaşattığı keyfi sadece ustalara sunan bir oyun değildir.