BU ASANSÖR AKLINIZI ALIR

Eserin genel yaklaşımı, teknolojiye karşı olumlu; ancak gelişmelerin doğurması olası kötü sonuçlardan da bahsediliyor. Yazarın amacı, neyin nasıl kullanılacağı konusuna dikkat çekmek.

Yazan: Toprak Işık

STEM… Dünyada çok popüler olan bir eğitim sisteminin adı. İngilizce bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik sözcüklerinin
ilk harflerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş… Şimdilerde sanatı temsilen, M’nin önüne bir de “A” eklendi.

Sean Connolly, önsözde Dudak Uçuklatan Teknoloji Maceraları adlı eserinin bir STEM kitabı olduğunu belirtmiş. Kristhyna Baczynski’nin resimlediği kitabı, İpek Güneş Çıgay Türkçeleştirmiş ve Tudem Yayınevi yayımlamış.

Çalışma yirmi altı bölümden oluşuyor. Her bölümde günümüz teknolojisinde bulunan ya da yakın gelecekte ortaya çıkması muhtemel bir teknolojik gelişme anlatılmış. Bölüm sonlarına da söz konusu gelişmelere paralel birer deney koyulmuş. Deneyleri kolay anlaşılır bilimsel açıklamalar izliyor.

İlk bölümün adı “Hızlı Yetiştiricilik.” Bugün ekilenler öbür gün yenebilir olsa bundan yaşantımız nasıl etkilenir? Ya da robotlar kendilerinin farkına varırlarsa?.. Sürücüsüz araçlar, birbirleri ile iletişim hâlindeki cihazlar, klimalı giysiler, akıllı gözlükler… Bunlar kitapta bahsedilenlerden sadece birkaçı… Acaba tümünün hayatımıza olumlu katkı sağlayacağını söyleyebilir miyiz? Connolly’ye göre bundan emin olamayız.

Eserin genel yaklaşımı, teknolojiye karşı olumlu; ancak gelişmelerin doğurması olası kötü sonuçlardan da bahsediliyor. Yazarın amacı, neyin nasıl kullanılacağı konusuna dikkat çekmek. Metalin kesiciliği, cerrahın elinde hayat kurtarıyor ama bilenmiş çeliğin en yaygın kullanım biçimi bu değil. Atomun parçalanmasıyla dünyanın nasıl tanıştığından hiç bahsetmeyelim.

STEAM eğitim sistemine de Connolly’nin kitabında bahsettiği gelişmeler için önerdiği şekilde yaklaşmak yerinde olur. Matematik
ve bilim, endüstri devrimlerinden sonra, artan bir hızla teknolojinin gölgesine girmeye zorlandı. Tarihte bilimin patlama yaptığı
en önemli dönem belki de Antik Yunan Uygarlığı zamanı idi. Büyük beyinler bilimle, matematikle ve STEAM’de yer verilmesi
unutulmuş felsefe ile teknolojiyi geliştirmek için uğraşmadılar. STEAM’in sadece T’sine odaklanmak, bilimi ve matematiği, teknolojinin destekçisi gibi algılamak bu iki alanın özgürlükten beslenen doğasına zarar verebilir.

Kitapta dilbilgisi açısından hatalı ve yeterince özenli kurulmamış cümleler var. Örneğin; “Burada, bu teknolojinin, hâlihazırda kullandığımız diğer teknolojilerle olan bağını açıklayıp onları nasıl geliştirebileceğini açıklıyoruz.” Aynı cümlede “açıklamak” fiilinin iki kez kullanılması kulak tırmalıyor.
Bazı bilimsel yanlışlıklar da dikkat çekiyor:
“Dalgalar hâlinde iletilen enerjinin, en tepedeki ve en dipteki noktası arasındaki mesafeye dalga boyu denir.”
Bu bilgi yanlış. Ardışık iki tepe ya da ardışık iki çukur arasındaki mesafe bize dalga boyunu verir.
“Bir ses topundan yayılan aşırı derecede yüksek şiddetteki sesler, 130 desibelden (dB) daha yüksek seviyelerde kulak zarlarına zarar verebilir.”
“Desibel: Sesin şiddetini ya da gücünü ölçmek için kullanılan birimdir.”

Desibel, metre, gram, Watt gibi kendi başına büyüklük ifade eden bir birim değildir; bir büyüklüğün diğer büyüklüğe oranını verir.
Örneğin 3 dB hemen hemen iki kat anlamına gelir. Dolayısıyla bir sesin desibelinden bahsederken, aynı sesin bir başka yerdeki ya da andaki şiddetinin kaç katı olduğunu söylüyoruzdur.
“Eğer x 10’dan büyükse, o zaman 5 ile çarp.’ Bu komutlara, ‘koşullu önermeler’ denir.”

Önermeler doğru ya da yanlış, kesin hüküm bildiren ifadelerdir. Bahsi geçen ifade önerme değildir.

Yazar, lazer konusuna da yeterli ölçüde hâkim görünmüyor. Bir bilim editörü ve dile ilişkin özenli dokunuşlar kitabı daha güzel yapabilirdi.

Yapay zekânın varacağı yer gibi bazı kısımları karanlık olan geleceğe hazır, bilimle barışık ve teknoloji üretebilen bir kuşak yetişmesini hepimiz arzularız. Connolly’nin çalışması, hatalarına rağmen okuyana keyif verecek ve fayda sağlayacak nitelikte. Gençleri bilim ve teknolojide etkin olmaya çağırıyor. Önlerindeki dünyaya ışık tutarken, onları öğrendiklerini uygulamaya özendiriyor. Bu yüzden kitabın ülkemiz gençleri ile buluşmasını umuyor ve içindeki tüm deneylerin yapılarak arkalarındaki bilimsel gerçeklerin kavranmasını diliyorum.