“Çoraplar mesela, kaybolunca nereye gider? Neredeyse hep ya yatağın ya da koltuğun
altındadırlar. Peki ya su birikintileri? Bütün su birikintileri gökyüzüne yükselir ve buluta dönüşür. Peki ya insanlar?”
Yazan: Işıl Sümer
Babamı, ilk ve son defa ağlarken gördüğümde 5 yaşındaydım. Bir yaz akşamıydı, kollarını balkon trabzanına yaslayıp başını ellerinin arasına aldı ve uzun uzun ağladı. Ona neden ağladığını sordum. Babam, “Annemi kaybettim,” dedi. Ne demekti bu şimdi? İnsan kaybolunca nereye giderdi?
Bizde kayıpları konuşmak tabudur. Yetişkinler çocukları ölümden uzak tutmak, onun ağır yükünden korumak isterler. Oysa ölüm, yaşam döngüsünün olağan bir halkasıdır ve küçük bir çocuğun ölüme bakışıyla bir yetişkinin bakış açısı aynı olamaz. Çocuk, cesur sorular sorar; duru, özgün ve net yanıtlar ister. Çocuğun sorduğu soruların cevaplarını her zaman bilemeyiz, o zaman da yanıtımıza yardımcılar ararız.
Portekizli yazar Isabel Minhós Martins’in yazdığı Kaybolunca Nereye Gideriz? kitabı, o büyük soruya yalın ve yaratıcı cevaplar arayan, işte böyle bir yardımcı kitap. Ölüm kelimesini hiç kullanmadan ölümü anlatan Martins’e göre, birinin kaybolması için iki kişi gereklidir; biri kaybolacak, diğeri de onun eksikliğini fark edecektir. Yazar, böylece ölümün kültürel yanına vurgu yapıyor, ancak kaybolan tek şeyin insan olmadığına da dikkat çekiyor. Bizlere günlük hayatımızda kaybolduğuna tanıklık ettiğimiz pek çok şeyi hatırlatıyor; güneş, kar ve hatta gürültü bile kaybolur. Taşlar yavaş yavaş parçalanıp kuma dönüşür, bulutlar er ya da geç yağmur damlası olarak yeryüzüne geri döner. Bütün bunlar, “hiç”e değil bir şeye dönüşür der yazar; insanların da kaybolduklarında hiçliğe değil sonsuz olasılıklardan birine gittiğine atıf yaparak.
Martins’in akıcı ve zengin metinlerine illüstrator Madalena Matoso’nun canlı çizimleri eşlik ediyor. Beyaz üzerine renkli, soyut şekillerden bir zemin hazırlayan Matoso, buraya insanları ve nesneleri yerleştiriyor; gülümseyen, şaşkın ya da üzgün insanları ağaçların arasında, bir okyanus kıyısında ya da yolda seyahat ederken görüyoruz. Çizer renkli geometrik şekilleri organik formlarla birleştirerek yaşam ve ölüm arasında da güçlü ve akışkan bir bağ kuruyor.
Nihal Yılmaz
👏👏👏👏👏👏