İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Tadına doyulmaz bir siyah beyaz macera: Dedektif Yavru Maymun

Bana göre gerçek bir desen ve karakalem ustası olan Brian Selznick, öykü boyunca bize köşe bucak inceleyeceğimiz, dönüp tekrar tekrar bakma ihtiyacı duyacağımız ayrıntılar ve sürprizler sunuyor.

Yazan: M. Banu Aksoy

Dedektif Yavru Maymun’u ilk defa elime aldığımda kitap hakkında hiçbir fikrim yoktu. Sadece kapakta yer alan Brian Selznick adı yüzünden keyif alacağım bir kitapla karşı karşıya olduğumu tahmin etmiştim. Ancak kapağın ardında hiç beklemediğim bir kitap buldum. Bunun nedenini az sonra yazacağım.
Dedektif Yavru Maymun onlarca ödülün sahibi illüstratör ve yazar Brian Selznick’in kimbilir kaçıncı, akademisyen tarihçi David Serlin’in ise ilk çocuk kitabı. Kitap, âdeta bir gösterinin baş rol oyuncusunun sahneye çağrılması ve takdim edilmesini andırır bir şekilde başlıyor.
Kitaba adını veren kahramanımız meslek sahibi bir yavru maymundur. Mesleğini icra ettiği, buzlu camlı kapısında “Dedektif Yavru Maymun” yazan bürosu ise az sonra izleyeceğimiz oyunun sahnesidir. Beş bölümden oluşan kitabın her bölümünde Dedektif Yavru Maymun ayrı bir vakayla karşılaşır ve kayıp bir nesnenin izini sürer: Kayıp mücevherler, bir pizza, bir palyaço burnu, bir uzay gemisi ve bir bebek. Dedektifimiz karşılaştığı vakaları çözerken hep aynı rutini izler: Önce ipucu arar, not tutar ve bir şeyler yer (ki bunlar hep sağlıklı atıştırmalıklardır). Sonra pantolonunu giyer (ki bu kısım tüm sürecin en zor aşamasıdır) Pantolununu giymeyi başardığında ise artık hazırdır; gider ve olayı çözer. İlk üç bölümde bu şablon aksamadan ilerlese de dördüncü vakanın başında maymunumuzun davranışları değişmeye başlar. Yavru Maymun yorulmaya başlamıştır; hatta neredeyse pantolonunu giymeyi bile son anda hatırlar. Beşinci ve son olay ise alışılmadık hızlı bir biçimde ilerler ve öykümüz sürprizli sonla noktalanır.
Gelelim neden yazının başında beklenmedik bir kitapla karşılaştığımı söylediğime… Dedektif Yavru Maymun, dışarıdan bakıldığında, boyutu ve sayfa sayısıyla (200 sayfa) bir romanı andırıyor. Oysa sayfaları çevirmeye başlayınca bunun bir resimli kitap olduğunu görüyorsunuz. Metin-resim oranına bakacak olursak, pek çok resimli öykü kitabındakinden bile daha az bir metin söz konusu. Bu özelliğiyle okul öncesi okur grubunun rahatlıkla “okuyacağı” bir kitap bu. Öte yandan büyük puntolu, az sayıda metniyle okumayı yeni yeni yeni öğrenenler için de rahatlıkla okunabilecek bir ilk okuma kitabı. Güçlü desenleri ve görsel kurgusuyla bir grafik roman; hikâyenin ele alınışıyla ise basit düzeyde bir polisiye kitap olarak adlandırılabilir. Selznick – Serlin ikilisinin bir taşla birkaç kuş vurmayı başardığını söylemek yanlış olmaz.
Kitabın siyah beyaz resimlerine gelirsek… Bana göre gerçek bir desen ve karakalem ustası olan Brian Selznick, öykü boyunca bize köşe bucak inceleyeceğimiz, dönüp tekrar tekrar bakma ihtiyacı duyacağımız ayrıntılar ve sürprizler sunuyor. Her olayın sonunda nokta atışı yaparak kullandığı kırmızı renkle de istediği etkiyi yaratmayı başarıyor.
Dedektif Yavru Maymun’un dekoru sürekli değişen bürosunu her vakada yeni baştan incelemek ayrı bir keyif. Söz konusu olaya göre odanın sağına soluna yerleştirilen nesne ve resimler bize onlarca ayrı hikâye -çocuklarla üzerine konuşabileceğimiz yeni konular- sunuyor. Sözgelimi “Kayıp Pizza Olayı” adlı bölümde duvarlarda bir İtalya haritası, “İtalyan İşi” filminin afişi ve Mona Lisa asılıyken, bir köşeden de Michelangelo’nun “Davut” figürü göz kırpıyor. Kitabın sonunda yer alan “Yavru Maymun’un Bürosunun Sırları” başlıklı ek bölümde odada yer alan bütün göndermelerin bilgileri paylaşılmış. Bu bölümün peşineyse bir “dizin” eklenmiş. Bu son iki bölüm küçük yaş grubunun ilgisini çekmeyebilir ama gelecekteki okuma becerileri için iyi bir ısınma turu olduğunu düşünüyorum. Sayfalar boyu süren pantolon giyme sahnelerinin ve kıskıvrak yakalanmış suçlularla göz göze geldiğimiz sayfaların küçüklerin büyük keyif alarak okuduğu kısımlar olduğunu birinci elden deneyimlerime dayanarak söyleyebilirim.
Sonuç olarak Dedektif Yavru Maymun alışılmadık biçimi ve üslubuyla küçük yaş grubunun hem kendi başlarına okuyabilecekleri bir okuma keyfi vaat ederken, aynı zamanda kalınlığıyla onlara sayfalar boyu sürecek bir roman okuma deneyimi sunuyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dedektif Yavru Maymun
Brian Selznick ve David Serlin
Resimleyen: Brian Selznick
Türkçeleştiren: Aslı Tohumcu
Çınar Yayınları, 200 sayfa
Show More