Benim babam, senin babanı döver!

Gerek Payam Ebrahimi’nin sade ve akıcı anlatımı gerek kitabı resimleyen Roser Matas Nadal’ın öyküye uyumlu sahne çizimleri, ironinin gücünden beslenen eğlenceli bir resimli kitap çıkarmış ortaya…

Yazan: Safter Korkmaz

“Benim babam, senin babanı döver” klişesi, bir dönem mizah dergilerinin vazgeçilmezlerindendi. Sadece mizah dergilerinin mi? Çocukluğumda -ki bir hayli geçti üzerinden-, sokak itiş-kakışlarının sık kullanılan cümlelerinden biriydi bu. Hâlâ çocuklar arasında yaygın mıdır emin değilim ama bu cümleyi arkadaşına savuran çocuğun, babasına duyduğu saf güvene hep hayran olmuşumdur. Gerçekten de safçadır onun niyeti; her şey bir yana, aslında itiş-kakışı gerçek bir kavgaya dönüşmeden bitirmek isteğidir aklındaki. Şiddeti kendine ve arkadaşına yakıştıramadığı gibi, korkusunu maskelemenin en kestirme yolunu bulmuştur böylece. Öte yandan, onun gözünde şiddet, çocukluktan ne kadar uzaksa yetişkinliğe o kadar yakındır.

Üzerine biraz düşününce, çocuğun bu kendiliğinden belirlemesinin ne derece isabetli olduğuna şaşıyor insan. Çocuklar arası anlaşmazlıklar azıcık itiş-kakış, biraz bağırtı-çağırtıyla çözümlenip arkadaşlıklar kaldığı yerden devam ederken, yetişkinler dünyasında işler tamamen farklıdır. Şiddetin dozu gitgide çoğalırken, küslükler kutuplaşmalar alır başını gider. Basit meseleler 40 yıllık kan davalarına dönüşür, kimi zaman savaşlara neden olur…

İranlı yazar Payam Ebrahimi de Yetişkinler Çözümden Ne Anlar? isimli kitabında, çocuklar arası bir itiş-kakıştan yola çıkıp, yetişkinlerin şiddete meyyal dünyasına götürüyor bizi. Onun kurgusunda, küçük çocukların kavgasına önce büyük abla ve abileri, sonra abla ve abilerin arkadaşları dâhil olur. Öğretmenler, anne-babalar ve tabii ki onların arkadaşları da sıradadır. İş, kalabalık orduların getirdiği büyük yıkıma kadar uzar gider. Savaşın getirdiği yıkım, yetişkinlerin “sorun”a getirdiği “çözüm”dür.

Benim böyle kuru kuruya anlattığıma bakmayın elbette; gerek Ebrahimi’nin sade ve akıcı anlatımı gerek kitabı resimleyen Roser Matas Nadal’ın öyküye uyumlu sahne çizimleri, ironinin gücünden beslenen eğlenceli bir resimli kitap çıkarmış ortaya.

YETİŞKİNLER DE ÇOCUK KİTABI OKUMALI

İşte tam bu noktada biraz kenara çekilip, kitaba başka bir açıdan bakmak ihtiyacı hissediyorum. Yetişkinler Çözümden Ne Anlar?, elime alıp okuduğum anda çizimleri, ironik anlatım becerisi ve mesajı ile çok hoşuma giden bir kitap oldu. İşte, dedim çocuklara tanıtılması, okutulması gereken bir eser. Ancak yazıya hazırlanırken yaptığım ikinci, üçüncü okumalarda şu soru aklıma takıldı: Acaba biz yetişkinler bazı kitapların mesajına, anlatı gücüne ya da çizimlerine kendimizi fazla mı kaptırıyoruz? Daha açık bir ifadeyle kendi beğenimizi, zaman zaman çocukların beğenilerinin önüne mi geçiriyoruz?

Yetişkinler Çözümden Ne Anlar?, çocuklar kadar yetişkinlere de seslenen mesajı ve yine -bence- çocuklardan çok yetişkinlerin beğenisine hitap eden -günlük gazetelerin ya da dergilerin bant karikatürlerini hatırlatan- çizimleriyle bu soruları canlandırdı zihnimde. Kitabı okuyan -ya da ebeveyniyle birlikte okuyan, tartışan- çocukların, anlatıyı ve çizimleri seveceklerini düşünmekle birlikte, anlatının mesajı karşısında benim kadar heyecanlanacaklarına çok emin olamıyorum. Tabii bu, kitabın değerini düşürmüyor ve benim hem çocuklara hem yetişkinlere okumalarını tavsiye etmemin önünde engel değil.

Kitabın Türkçe baskısı için uygun görülen Yetişkinler Çözümden Ne Anlar? başlığına da değinmek gerekiyor. Farsça ve İngilizce baskılarında, motamot bir çeviriyle “Mutlu Yıllar” başlığı kullanılmış. Keşke Türkçe baskısında da mesaj kaygısını öne çıkaran mevcut başlık yerine, ironinin gücüne güvenen başka -ve daha kısa- bir başlık tercih edilseymiş.