İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Demokrasiyi çocuktan öğrenmek

“Elinde tuttuğun bu kitap sesini duyurmak isteyip de bunu nasıl yapacağını bilmeyenler için. Kilitli bir kapı düşün. İçeri girebilmek için doğru anahtarı bulman gerek.”

Yazan: Karin Karakaşlı

Yetişkin hâlimizle debelenip durduğumuz kavramları, çocukların dünyasına nasıl taşırız? Çocuk edebiyatı yazarlarının en büyük meselelerinden biridir bu sorunun cevabı. Çünkü okuma ve yazma büyüsü küçük yaşlarda kurulan bağla gelişen bir deneyim. Ertelenmemesi gereken çok kıymetli bir uğraş. İsveçli feminist yazar ve ressam Sassa Buregren belli ki tam da böylesi bir gerçekten yola çıkarak Küçükler İçin Demokrasinin El Kitabı’nı yazmış. Günümüzün dünya genelinde artan ayrımcılık ve ırkçılık ikliminde bu kitabın söyleyeceği çok şey var.

Adını, 2004 yılında, ağabeyleri tarafından öldürülen Güldünya Tören’den alan ve “Feminist teori ve politika kitaplarının yanı sıra dünyanın dört bir yanından kadın hareketi ve farklı feminist örgütlenme deneyimleri, kadın biyografileri ve tanıklık derlemeleri, kadın edebiyatçıların eserlerini ve kadın sanatçılar tarafından ya da onlar üzerine hazırlanmış kitapları” yayımlamak üzere yola çıkan Güldünya Yayınları, daha önce de Sassa Buregren’in Küçük Feministin Kitabı’nı ve Feminizme Devam’ı okurla buluşturmuştu.

KİLİTLİ KAPIYA, DOĞRU ANAHTAR
Helin Topal’ın çevirisiyle Türkçeye kazandırılan kitap, tam da başlığının içerdiği üzere küçük okurları demokrasinin tarihi, anlamı ve temel değerleriyle tanıştırıyor. Daha önceki kitaplarından aşina olduğumuz aynı yalın anlatım, bilgi kutucukları, konuya dair ilham verecek kişiliklerin hayat hikâyeleri ve tüm bu süreci keşfe koyulan Jorinda isimli bir karakter eşliğinde kurulan ve çizimleri de Sassa Buregren’e ait Demokrasinin El Kitabı’nı yazarı şu sözlerle tanımlamış:

“Çocukların çok az söz hakkı olduğunu düşündüğüm için bu kitabı yazdım. Çocuklar, büyüklerin daha fazla kulak vermesi gereken akıllı varlıklar. Belki de çocukların da oy hakkı olmasının zamanı gelmiştir aslında… Elinde tuttuğun bu kitap sesini duyurmak isteyip de bunu nasıl yapacağını bilmeyenler için. Kilitli bir kapı düşün. İçeri girebilmek için doğru anahtarı bulman gerek. Ben sana haklarını nasıl alacağının ve varoluşun üzerinde nasıl etkili olabileceğinin yolunu göstermek istiyorum.”

Doğrusu bu yola sadece çocukların değil hepimizin ihtiyacı var. İsveç’te Bua Okulu’na giden Jorinda, isteklerinin daha fazla kaale alındığı bir düzen arayışına aile içerisinden başlıyor. Kendi kişisel hayatı ve daha iyi bir dünya için taleplerini sırasıyla listeleyen Jorinda, demokrasi arayışının, her seferinde doğru muhatabı bulmak ve emek harcamaktan geçtiğini öğreniyor. Biz de onunla birlikte sınıf ve öğrenci meclisi, belediye, millet meclisi ve hükümet, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’e uzanan bir hak arayışı yolculuğuna çıkıyoruz. Sassa Buregren, Jorinda aracılığıyla günlük hayat içerisinde demokrasi çabasının nasıl verilebileceğini somut ve anlaşılır örnekler üzerinden işlerken, genç okurlara çeşitli toplumsal ve siyasi kurumların nasıl işlediği, çocuk hakları konusunda ne gibi bağlayıcı anlaşmalar olduğu gibi temel bilgileri, akışı hiç bozmayan bir kurgu içerisinde aktarıyor.

İLHAM VEREN HİKÂYELER
Kitabın dikkate değer yönlerinden biri de demokrasinin farklı alanlarında kendi inandıkları doğrular için mücadele vermiş ve dünya üzerinde bir fark yaratmış insanların hayat hikâyelerine ayrılan bölüm. Burada sırasıyla şiddetsiz direnişi çok etkili bir siyasi araca dönüştüren Mahatma Gandhi; dünyanın ilk Çocuk Hakları Deklarasyonu’nu yazan ve Çocukları Kurtarın Derneği’ni kuran Eglantyne Jebb; 1995’te 13 yaşındayken öldürülen ancak Pakistan’da ailelerin fabrika sahiplerinden aldığı borç karşılığında yıllarca köle gibi çalıştırdıkları sistemi ifşa ederek ölümsüzleşen İkbal Masih; 2. Dünya Savaşı’nda Naziler’in kurbanı milyonlarca Yahudi’nin hikâyesini Amsterdam’da saklandıkları gizli sığınakta günlüğüne kaydeden ve on beş yaşında toplama kampında ölen Anne Frank; İsveçli kadınların oy kullanma hakkı için mücadele veren Elin Wægner; kitapları ve yardım faaliyetleri ile savaş mağduru, şiddet gören, başka ülkelere göçmüş olanlar da dâhil milyonlarca çocuğa ilham, umut ve mutluluk veren yazar Astrid Lindgren ile tanışıyoruz.

Kitap önerileri, danışma adresleri, sivil toplum kuruluşları listesi gibi alanda yeni okuma ve çalışma imkânlarına da kapı aralayan Küçükler İçin Demokrasinin El Kitabı, insanın içine su serpiyor. Meğer iyi bir şeyler olabileceği inancına nasıl da ihtiyacımız varmış…

Küçükler İçin
Demokrasinin El Kitabı
Sassa Buregren
Türkçeleştiren: Helin Topal
Güldünya Yayınları, 48 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More