İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Yozgatlı Hüsam Bulmaz’ın heyecan dolu hikâyesi

Bir Hüsam Bulmaz kolay yetişmiyor. Yaşı on dört milyarı aşan evrende ona uygun bir gezegen hazırlanabilsin diye ne badirelerin atlatılması gerekmiş; nice düşük olasılık bir araya gelmiş…

Yazan: Toprak Işık

Jan Paul Schutten tarafından yazılan kitabın adı, Yaşamın Gizemi ve Hüsam Bulmaz’ın Kokuşmuş Çorapları… Çizimler, Floor Rieder’e ait. Nevin Soysal’ın dilimize çevirdiği eserin Türkiye’deki yayıncısı Ginko Kitap… Yozgatlı Hüsam Bulmaz, çeviri uyarlaması sonucu, Hollandalı konumdaşını temsilen konuya dahil olmuş. Anlatımda kullanılan örneklerde de benzer uyarlamalar yapılmış.

Bir Hüsam Bulmaz kolay yetişmiyor. Yaşı on dört milyarı aşan evrende ona uygun bir gezegen hazırlanabilsin diye ne badirelerin atlatılması gerekmiş; nice düşük olasılık bir araya gelmiş. Yazar, ekonomik bir anlatımla varoluşumuzun uzun hikâyesini yüz altmış sayfaya sığdırmış. Bütün evreni asıl hikâyenin fonu olarak kullanmış ve ondan zorunluluk gereği bahsetmiş. Merkezde Dünya’daki yaşam ve evrim teorisi var.

Belki de en zoru, ilk canlı organizmanın ortaya çıkışı… Sonrası çorap söküğü gibi gelmese de öncesine göre çok daha hızlı ilerliyor. Schutten, okuru ilk olarak terliksi hayvanla tanıştırıyor. Tek hücreli de olsa bir canlının ortaya çıkmasının gerisindeki evrimsel mucize üzerinde duruyor. Sohbet, canlılığın öneminin vurgulanmasını takiben Dünya’nın yaşı konusu üzerinden ilerliyor. Peşinden de gezegenimizin nasıl ortaya çıktığı ve zaman içinde nasıl dönüşerek yaşama uygun koşullara kavuşulduğu anlatılıyor.

Yazar, son derece esprili bir dil kullanmış ve karşısındakiyle sohbet edercesine anlatmış. Bu üslup kitabın okunmasını kolaylaştırıyor. Schutten, konunun bilimselliğine yakışır biçimde, lafını hiç sakınmaksızın, söyleyeceğini eğip bükmeden dosdoğru biçimde dile getirmiş. İyi yapmış; pek çok insanın ön yargılı yaklaştığı evrim konusunda zaten yeterince tartışma ve kafa karışıklığı var. Üstü kapalı anlatımlarla meseleyi ayrıca polemiklere açık hâle getirmek gereksiz.

Schutten, evrim teorisini destekleyen bilimsel verilerle birlikte eleştirileri ve onlara ilişkin yanıtları da sunmuş. Pek çok karşıt görüşü başarılı biçimde çürütmüş. Evrim teorisi, konusu gereği dini muhatap almak zorunda. Yazar, bunu da hiç çekinmeden yapmış; hatta Tanrı’nın varlığına ilişkin tartışmalara dahi girmiş. Çok büyük beyinlerin bir yaratıcıya inandığına, yine aynı ölçüde büyük başka beyinlerin ise inanmadığına dikkat çekerek, bu gizemin zekâ ile çözülemeyeceği yönünde kendi kişisel görüşünü de ortaya koymuş.

Schutten keşke evrim gerçeği ile evrim teorisi arasındaki ayrıma da değinseydi. Evrimin ve onu açıklama iddiasında olan teorinin, aslında birebir aynı anlama gelmediğini vurgulasaydı. Darwin’in kuramını anlayan insanlar arasında bile, teori üzerindeki tartışmaları, evrimin varlığı konusundaki bir şüphe zanneden çok sayıda insan var. Teoriye karşı olanların ise neredeyse tamamı bu ayrımdan bihaber. Daldan kopan elmanın yere düşeceğini herkes biliyor; gözümüzün önündeki bu gerçeğin, kütle çekim teorisi ile ya da uzay zamandaki bükülme iddiasıyla açıklanmasını tartışabiliriz ama açıklamaya konu olan gerçeğin varlığını sorgulayamayız. Virüslerin evrimine tanık oluyoruz ki, her sene yeni virüs aşıları geliştiriyoruz. Bilimsel ya da dinsel tartışmalara konu olabilecek olan, evrimin kendisi değil, onun nasıl gerçekleştiğine yönelik açıklamalardır. Ülke olarak konuyu beş yüz yıl geriden takip etme yiğitliğimizi biraz da bu ayrımın farkında olmayışımıza borçluyuz.

Kitapta, büyük olasılıkla dikkatli bir son okuma yapılmamış olmasından kaynaklı, bazı kusurlar var:

“Başlangıçta Dünya’nın sıcaklığı öylesine kızgındı ki tüm kayalar akışkandı.”

Bu cümlede, “kızgındı” yerine “yüksekti” yazılması daha uygun olurdu.

“Çünkü süngerlerin sadece birkaç hücresi vardır.” Doğrusu şu: “Çünkü süngerlerin sadece birkaç çeşit hücresi vardır.”

“Genlerimizin yüzde sekseni, 500 yıldır denizlerde hayat süren bu fuzuli yaratıklarla eşleşiyor.” Burada da 500 milyon yerine yanlışlıkla 500 yazılmış.

Neyse ki anlatım bozuklukları okuma keyfini azaltacak ölçüde çok değil. Dalgınlık kaynaklı bilgi yanlışlıkları da kolayca fark edilebilecek türden.

Ginko Kitap bu eseri ülkemiz genç okurlarının beğenisine sunarak çok güzel bir iş yapmış. Yetişkinlerin de rahatlıkla yararlanabilecekleri bir kitap… Keşke bu tip eserlerin sayısı daha çok olsa; keşke böylesi kitaplar daha çok okunsa ve okutulsa…

Yaşamın Gizemi ve Hüsam Bulmaz’ın Kokuşmuş Çorapları Jan Paul Schutten Resimleyen: Floor Rieder Türkçeleştiren: Nevin Soysal Ginko Çocuk Yayınları, 160 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More