Hayalet bir futbol biyografisi

Hayalet bir futbol biyografisi

Vecdi ÇIRACIOĞLU

Adı Penaltı olabilir ama kesinlikle klasik bir futbol romanı değil! Güney Amerika’yı mekân tutan, fantazyanın nimetlerinden faydalanırken kıtanın dünya edebiyatına katkısını da göz ardı etmeyen roman, sadece çocukları değil yetişkinleri de büyüleyecek grotesk bir karanaval.

Sevgili genç okur…
Çeşitli işlerde çalıştıktan sonra, 2003 yılında yayınladığı File Bekçisi adlı romanıyla Branford Boase Ödülü’nü alarak edebiyat dünyasına adım atan İngiliz Mal Peet ilginç bir yazar. Eski bir futbolcu olarak, yazarın File Bekçisi ve Penaltı kitaplarını elime aldığımda, birebir futbolla ilgili kitaplar okuyacağımı sanmıştım. Ama yanılmışım. Bunlar, klasik futbol kitaplarının çok dışında eserler.

Yazar her ne kadar kitap adlarını futbol oyunuyla ilgili terimlerden seçse de, klasik futbol kitaplarındakinden farklı bir tema izlemiş. Bu yazının konusu olan Penaltı kitabına mekân olarak, günümüz futbolunun en geçerli kıtalarından Güney Amerika’yı seçerken (futbol uzmanlarına göre, fiziki açıdan futbola en elverişli insanların çıktığı ülke Arjantin’dir), o kıtanın dünya edebiyatına kök salmış edebiyatçılarının fantazya nimetlerinden de (mitler, efsaneler, masallar, büyü, ayin ve sosyal/ekonomik konum gibi etkenler) oldukça faydalanmış. Sözü geçen fantazya, futbol gibi günümüzün güncel bir konusunun masalsı bir dil kullanılarak sadeleştirmesinde; bu özelliğin kitabın tümüne serpiştirilerek, varlıklara kazandırılan sıradışı özelliklerle yeniden tasvir edilmesinde kullanılmış. Öyle ki, aslında bize aşina olan varlıklar, dünyaya ait olmayan bir olgu haline getirilmiş; dil, karşılaştırma ve metaforlarla yenilenmiş. Yazarın tasvir ettiği coğrafyaya dayanarak kullandığı bu masalsı anlatıma, yani beyaz gerçekçi yazı türüne, mesela Oscar Wilde’ın Narlı Ev kitabı çok iyi bir örnek teşkil eder. Hem Penaltı’nın dilinin beslendiği kaynakları daha yakından tanımanız, hem de dünya edebiyatının önemli bir ismiyle tanışmanız için size bu kitabı içtenlikle tavsiye ederim.

ESRARENGİZ BİR KAYBOLUŞ
Mal Peet, bu zemine masalsı anlatımla birlikte, İngiliz olmanın etkileyici duygusunu da kendi gelenekleri doğrultusunda eklediğinde, ortaya çetrefilli bir kompozisyon, zor bir metin, hayalet bir futbol biyografisi çıkmış.

Kitap Ran The Voodoo Down (Voodoo Şafağına Koşmak!) adlı şarkıyı söyleyen Miles Davis’in anısına ithaf edilmiş. “Bağlılık” adı verilen giriş kısmında, kitabın kahramanı olan, kafasının içi büyülerle dolu 14 yaşındaki öksüz El Brujito’nun (Küçük Sihirbaz) arkadaş ilişkileri, kız kardeşi, arsada futbol oynarken hayalleriyle yaşıtlarından farklılığı anlatıldıktan sonra, kitapta zaman zaman ortaya çıkarak, başka bir iş için ülkeye gelen gazeteci Paul Faustino’yu konunun içine çeken Edson Bakula isimli bir turist rehberi de hikâyenin kahramanlarından biri olarak tanıtılmış.

Kitabın konusu kısaca şöyle: Efsanevi emekli kaleci El Gato (Kedi) hakkında yazmakta olduğu kitap için araştırma yapmak üzere çalıştığı gazeteden izin alan Faustino, Güney Amerika’daki San Juan şehrine gelir. Gözlem ve çalışmalarına başladığında, ülkenin çok ünlü bir futbolcusunun ortadan esrarengiz bir şekilde
kaybolduğunu öğrenir. Bu futbolcu El Brujito’dur. Mükemmel oynadığı bir maçta büyülenmişçesine oyundan düşer. Akabinde kazanılan penaltıyı kendinden
umulmayacak bir şekilde kaçırdıktan sonra oyundan alınır, soyunma odasına gider, arenayı terk eder ve bir daha kimse ondan haber alamaz. Hakkında çeşitli şayialar çıkar. Kaçırılma ve fidye bunlardan biridir.

Olay Faustino’nun ilgisini çeker ama tatildedir. Gerçekte, El Brujito’- nun kaçırılması sıradan bir kaçırılma olayı değildir. Voodoo ayinleri, şeker kamışı tarlaları, köleler, sadece beyazlar giymiş kadınların katıldığı Pai ayinleri gibi tuhaf ve sıradışı olaylar vardır işin içinde. El Brujito’nun kız kardeşi ve Bakula, Faustino’dan bu olayı basında yazarak kendilerine destek olmasını isterler. O gün ülkesine dönecek olan Faustino bu teklifi kabul etmez. Ama ne var ki Bakula’nın tatlı zoruyla
kendini olayın içinde bulmaktan kaçınamaz.

Penaltı, kahramanlarını, yazarının kendi diliyle söylersek, “kavanoza kapatılmış arılar kadar delirmiş” fantazya maceralar içinde büyülenmiş bir halde tasvir ettiği gibi, okuduğunuzda sizleri de büyüleyecek nitelikte bir kitap. Öğreticiliğe kaçmadan, özenli bir üslupla kaleme alınmış. On bir yaşın üzerinde okurlara hitap ettiği söylense de büyük okurların da ilgisini canlı tutacağı kesin. Elinize “klasik” bir futbol kitabı aldığınızı sanmayın. Onu “Grotesk Karnaval” bir kitap olarak okuyabilir, başka dünyaların hayaliyle coşabilirsiniz.