İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Sahi neden çıldırdılar?..

“Sahi neden çıldırdılar?..”

Elif ŞAHİN

Çocuk edebiyatında mizahın önemli bir yeri olduğunun ayırdında olan Mavisel Yener ile Aytül Akal, Öğretmen Neden Çıldırdı ve Annem Neden Çıldırdı’daki tüm öyküler boyunca şakayı elden bırakmıyor, bir yandan da çocuklara dil bilinci aşılamaya çalışıyorlar.

Güldürmek, eğlendirmek; güldürürken düşündürmek, insanı kafa yormaya sevk etmek… Kimi zaman acınacak hallere gülmek; sarsılıp kendine gelmek… Evet, mizahtan/gülmeceden bahsediyoruz; bunların hepsini bir arada sunan mizahtan… Mizah, eleştiri ve tepki amacı da taşıyan yazınsal
bir biçim olmakla birlikte (Rıfat Ilgaz’ın dediği gibi, “yazı türü” değil, bir “biçimdir” mizah), ciddi bir iştir ve önemli bir amacı da düşündürmektir. Sadece güldürmek amaçlı değildir yani, bir yandan da sarsıcı ve düşündürücü olmalıdır.

Çocuklar gülerek, eğlenerek, keyif alarak öğrendikleri hiçbir şeyi kolay kolay unutmazlar. Dolayısıyla mizah, çocukların yeni bir şeyler öğrenmesinde ve okumayı sevmesinde keyifli bir araç ya da yoldur da diyebiliriz. Rıfat Ilgaz, mizahın insanın mizacından geldiğini ve dolayısıyla bilgi olmadığını, sonradan kazanılamayacağını, elde edilemeyeceğini söyler. “İnsanın yaradılışında bu özellik varsa mizah başarılı olabilir,” der.

Çocuklar için kalem oynatan, onlara sayısız eser armağan eden Mavisel Yener ve Aytül Akal, “çocuklar için mizah” konusunda da başarılı iki isim. Yani onların yaradılışında bu özellik fazlasıyla var desek abartmış olmayız sanırım. Nitekim bu alandaki eserleriyle almış oldukları ödüller de bunu ortaya koyuyor.

Mavisel Yener, Kızlar Sünnet Olur mu, Zeki’nin Zekâsı Kaçtı, Çikolata Zamanı ve Mizah Öykü Ödülü alan Üşengeç adlı mizah öykü kitaplarının ardından, 2009 yılı Nisan ayında Öğretmen Neden Çıldırdı kitabıyla küçük okurlarıyla buluştu. 9 yaş ve üzeri çocuklara hitap eden bu kitaba bir gönderme olarak, Aytül Akal da Annem Neden Çıldırdı adlı kitabı yazdı.

POPÜLER KÜLTÜR ELEŞTİRİSİ
Mavisel Yener’in Öğretmen Neden Çıldırdı adlı öykü kitabı, aynı zamanda bir popüler kültür eleştirisi. Bunu hemen hemen kitaptaki on öyküde de görmek mümkün. “Aç mısın Tok musun” başlığını taşıyan öykü, televizyondaki “pek meşhur!” bir yarışma programına gönderme yapıyor örneğin. “Coco”, “Telefon Kullanma Rehberi” ve “İğneyi Kuyuya Çuvaldızı Yaldıza” başlıklı öyküler ise çocuklara dil bilinci aşılamaya çalışıyor. İnsanları ekran başına kilitleyen popüler televizyon programlarında Türkçenin nasıl katledildiğini de minik okuyucuların gözleri önüne seriyor. “İğneyi Kuyuya Çuvaldızı Yaldıza” başlıklı öyküde ise iki lafı bir araya getiremeyen, saçmalayan, atasözlerini ve deyimleri doğru bir şekilde kullanamayan şarkıcının Türkçeye hâkimiyeti de takdire şayan doğrusu!

Mavisel Yener’in hayatın içinden damıttığı ve insanı gülümseten diğer öykülerinde, elbise dolabında saklanan tostlarla, bağcıklı ayakkabılar yüzünden evde hapsolan Behçet Amca’yla, Irmak’ın Hayat Bilgisi dersi için bir bilim adamıyla fare ilaçları hakkında yaptığı garip söyleşiyle ve bu ödevle birlikte çıldıran öğretmenle karşı karşıya geliyoruz.

MUZİPÇE SIRITAN SARMAN KEDİ
Aytül Akal’ın taptaze kitabı Annem Neden Çıldırdı ise, adeta kapaktan dışarı
fırlayacakmışçasına kafasını uzatmış, muzipçe sırıtan sarman kediyle sizi gülümsetiyor en başta. Bu hınzır kedi, ilk öyküde sahneye çıkıyor ve diğer öyküler boyunca pati izlerini geride bırakarak yola devam ediyor. Siz de pati izlerini sürerek Akal’ın sıcacık öyküleriyle, düş bahçesinde bir gezintiye çıkıyorsunuz. Mavisel Yener’in kitabına bir gönderme olan bu samimi kitapta, öyküler, sürükleyici bir kurgu ile sıralanmış. Keyifle ve gülümseyerek okunan yedi öykü adeta birbirinin devamı gibi; bir önceki öyküdeki kahraman bir sonraki öyküde de karşımıza çıkıyor. Örneğin, bizim hınzır kedi, “psikolog yarısı” Hüsnü Bey’in karşısına çıkıyor bir köşe başında. Dil bilinci aşılama gayesi Akal’ın öykülerinde de görülüyor. Yurtdışından telefon eden Kerim Bey, karşı taraftaki Emel Hanım’a sesi kesik kesik gittiği için ismini kodluyor sözgelimi. Ancak, “İsim kodlamak mı, o da ne?”; Emel Hanım bu işten bihaber. Kerim Bey’in gizli ajan olduğundan şüpheleniyor dolayısıyla!

Zemin kattaki evin davetsiz misafiri sarman kedi ve kedinin çıldırttığı anne, gece boyunca tik taklayıp teyzeyi uyutmayan vampir saatleri, Kerim Bey’in otel macerası, balkondaki saksılarda filizlenen “ortanca soğan” çiçekleri, hızlı trendeki koltuk kavgası… Hınzır kedinin sıcaklığını ve muzipliğini duyumsuyorsunuz bu öykülerde.

Çocuk edebiyatında mizahın önemli bir yeri olduğunun ayırdında olan Mavisel Yener ve Aytül Akal, tüm öyküler boyunca şakayı elden bırakmıyorlar. Zaten bırakmak ne mümkün; mizah her daim hayatın tam orta yerinde değil mi zaten?..

Annem Neden Çıldırdı?
Aytül Akal
Resimleyen: Eren Dedeleroğlu
Uçanbalık Yayınları / 72 sayfa
Öğretmen Neden Çıldırdı
Mavisel Yener
Resimleyen: Meltem E. Uçak
Uçanbalık Yayınları / 64 sayfa
Show More