Şu bildik mesele: Sema ASLAN Keşke görünmez olsam!

1970 yılında Hans Christian Andersen Ödülü’ne layık görülen, bugün yaşasaydı 92 yaşını
bitirecek olan ünlü İtalyan yazar Gianni Rodari’yi tanımayanınız yoktur. Rodari’nin Türkçedeki
geniş külliyatına bir resimli kitap daha eklendi: Tonino – Keşke Görünmez Olsam.

Sema ASLAN

Bir Gianni Rodari kitabıyla karşılaştığınızda heyecanlanmamak ne mümkün? Hemen her hikâyesiyle okurunda iz bırakan bir yazar Rodari. Yazık, pek çoğumuz ancak “çoluk çocuğa karışınca” çocuk edebiyatına yeniden “dönüyoruz”. Geldiğimiz yere göre dönüyoruz tabii; çocuklukta neler okumuşuz, neler dinlemişiz, ona göre değişiyor döndüğümüz yer. Ben bir Rodari’ye, bir de Janosch’a dönmeyi hep çok sevmişimdir mesela…

Bilenler bilir, Gianni Rodari, İtalyan edebiyatının önde gelen yazarlarından biri; 1970 yılında çocuk edebiyatının en başarılı isimlerine verilen Hans Christian Andersen Ödülü’nü kazanan Rodari’nin en belirgin özelliği, hikâyelerinde düşsel olana büyük bir incelikle yer vermesi. “Sayı İcadı” isimli öyküsündeki şu satırlar mesela, kaskatı ve acımasız gerçeği düşlere özgü bir yumuşaklık ve sakinlikle ama ne kadar dosdoğru ve yalın anlatmakta: “Bir gözyaşının ağırlığı ne?” “Değişir: Şımarık bir çocuğunki rüzgârdan hafif, aç bir çocuğunki dünyadan ağır.”

Türkçede daha önce Can Çocuk tarafından yayımlanan Gianni Rodari, tasarımıyla, illüstrasyonlarıyla göz dolduran Marsık Kitap’ın da yayın programında bir süredir. İlk, Alis Masallarda’yı alıp okumuştuk. Bir Telefonluk Masallar kitabında başka bir macerasını okuduğumuz Alis’di bu: Düşengeç Alis. Bir kitabın içine, bir masaldan diğerine düşen Alis’i takip ederken, kitabı da sürekli
evirip çevirmek gerekiyordu; yazılar bir baş aşağı, bir dans eder halde dizilmişlerdi çünkü.

Şimdi de Tonino – Keşke Görünmez Olsam çıkmış Marsık’tan. En baştan söylemeli: Kitabın çizeri Alessandro Sanna’ya, onun çizimlerine hayran kalacaksınız. Rodari’nin Andersen Ödülü’nü
aldığı yıllarda doğan İtalyan illüstratör, Tonino’ya tam da hak ettiği kıvraklığı vermiş. Sanna o kadar büyüleyici ki, kitaptaki çizimler yetmeyecek, hemen internetin başına geçip Sanna’nın web sayfasında gezinmek isteyeceksiniz. Laf çok uzadı, şimdi artık Tonino’dan söz etme zamanı…

FARK EDİLME ARZUSU
Tonino, kitabın adından da anlaşıldığı üzere, görünmez olmayı dileyen bir çocuk. Pek çok masalda olduğu gibi, düşünmeden dilenen bu dilek kabul olur, Tonino görünmezliği elde eder. Görünmezken neler neler yapabilirse bir çocuk, Tonino da onları yapar. Arkadaşlarının saçlarını çeker, pastaneden tatlı tuzlu kurabiye, şekerleme aşırır… Türlü türlü yaramazlıklar
işte… Fakat daha gün sona ermeden görünmezliğin aynı zamanda yalnızlık demek olduğunu keşfeden Tonino, sıkıntıdan patlamak üzereyken bizdeki aksakallı dedenin İtalyan emsali çıkagelir, Tonino’ya hikâyesinin ana fikrini verir, günün sözünü eder: “Beni genelde pek fark etmezler. Benim gibi bütün gün bu bankta oturan yaşlı birini, senin gibi çocuklar ne yapsın? Ben sizin için görünmez biriyim.”

Rodari, bazı masallarında bol bol düş kurar, özellikle bir şey söyleme telaşına düşmez. Bazılarında da bana öyle geliyor ki, sadece büyüklere bir şey söyler mesela… Görünmez olmayı
istemek gibi, üzerine bol bol konuşulabilecek bir meseledeyse, birden bire çok şey söyler; hem büyüklere hem küçüklere. Ama bunu çok nazikçe yapar, küçük nüanslardan faydalanır.
O nüanslar çocuk okurların dikkatinden kaçmayacak cinsten olur mutlaka. Mesela görünmez Tonino’nun bir arkadaşına lolipop vermesine rağmen hiçbir tepki görmemesi böyle bir ince
ayrıntıdır. Çocuk okur merak eder: “İyi ama, arkadaşına lolipop verdi, nasıl oldu da fark edilmedi?” Tam da bu olabilir mi konu? Fark edilmek ya da bir türlü fark edilememek… Yok sayılmak…
Hangi koşullar Tonino’yu görünmez kılmış olabilir? Ödevini yapmadığı için korkan, utanan, sırasında sinen Tonino’yu görünmez kılan, gerçekten de sihir miydi mesela?

Tonino’nun gerçek ve sihirli dünyasına buyurun…