Tilki nasıl ses çıkarır?..
Ezel Dağlar ERGÜDEN
Genç yazarımız okulların açılma şokuna iyi gelecek ve öğrenmeyi keyifli kılacak bir kitap tanıtıyor bu ay: Bil Bakalım Neden? Larousse ekibi tarafından hazırlanan kitapta okulöncesinden yetişkinliğe merakımızı çeken 180 sorunun cevabı var. Renkli, eğlenceli, resimli hem de…
Güzel ekim ayına da gelmiş bulunuyoruz arkadaşlar. Okulun başlangıcını sağa sağlim atlatıp tatile doğru giden bir ay bu. Güzel yani, güzel. Eh, ay böyle dolu dolu olunca, biz de beyinlerimizi çalıştıracak bir kitap tanıtalım dedik.
Hiç bir arkadaşınız size bir soru sorduğunda, “Doğru ya, bu neden oluyor acaba?” diye düşündüğünüz oldu mu? Ya da sizin birini “ahiret sorusu” da denebilecek sorularla zorladığınız? Eğer olduysa, neden bahsettiğimi bilirsiniz. Bu sorular insanın beynini öyle bir zorlar ki bütün gün düşünürsünüz. Cevabı da düşünmekle bulunamaz aslında ama ne yaparsın!.. Gerçi artık internet denen ulu kaynak hepimize yardımcı oluyor bu zor durumlarda, fakat basılı kitapların da zevki bir başka oluyor. Evet, kitabımız, çevrenizden gelebilecek kafa karıştırıcı sorulara cevap vermenizi sağlayacak türden. Adı: Bil Bakalım Neden?
BU SORULAR EĞLENCELİ
Kitabı elime alınca ilk baktığım şey, üstündeki “Larousse” yazısı oldu. İnsana hemen devasa ansiklopedi ciltlerini anımsatan bu isim, beni biraz hayal kırıklığına uğratmadı desem yalan olur. Ama sonra derhal titreyip kendime geldim. Önyargılarımı bir kenara bırakıp kitabı açtım. Veeee bir sürü resimle süslenmiş, rengârenk ve eğlenceli fontlarla yazılmış sorucuklar gördüm. Tekrar mutlu oldum ve okumaya başladım.
Bilmeyenlere anlatayım. Kitabın altı farklı bölümü var: tarih, doğa, vücudumuz, gündelik hayat, hayvanlar ve evrenimiz. Aman, tarih deyince hiç korkmayın. Burada tarih dediği, “Yunanlılar olimpiyat oyunlarını niye icat etti?” ve “Neden Fransa’ya Fransa adı verilmiştir?” gibi eğlenceli sorular. (Bu arada ilk sorunun cevabı, Yunanların sporda performans sergilemeyi çok seviyor olması; ikincisinin ise Fransa’ya ilk gelen halklardan birinin Franklar olması.) Bölümdeki sorular bitip sona geldiğinde ise etkinliklerle karşılaşıyoruz. Eşleştirmeler, deneyler ve benzerleri. Merak etmeyin, cevapları da var. Ayrıca kitabın çeşitli yerlerine saklanmış çıkartmalar da insana sürpriz yapıyor. Bunları yapıştırmak için yerler de vermişler ama siz isterseniz odanızda, defterinizde ya da en sevdiğiniz posterin üstünde kullanabilirsiniz onları.
Bölümler arasında dolaştıkça birbirinden farklı sorularla karşılaşıyor insan. “Doğa” bölümünden, “Neden her mantar yenmez?”, “Neden ısırgan otları ellerimiz yakar?” ve “Deniz suyu neden tuzludur?” aklımda kalanlardan. Tarih bölümündekilerin aksine, bunlar günlük hayatta da işe yarayabilecek şeyler (Eski Yunanlıları kesinlikle aşağılamıyorum ama artık hiç görmüyoruz onları ortalıkta). Bölümün sonunda ise amatör bahçıvanlarımızı sevindirecek bir deney var. Ne olduğunu şimdi açıklamayacağım ama tahmin edebilirsiniz (ipucu: fasulyeyle ilgili).
BOL TÜKÜRÜKLÜ OLAYLAR
“Vücudumuz” bölümünde, “Neden göbek deliğimiz vardır?” sorusunun cevabını bulabilirsiniz. Aynı zamanda hıçkırık/hapşırık ve öksürük gibi bol tükürüklü olayların da nedeni açıklanıyor. Ya da parmak emmeyi bırakmanın yararlarına dair bizi bilgilendiriyor. “Hayvanlar”a geldiğimizde bizi ormanlar kralı aslan ve suya ihtiyacı olmayan develer karşılıyor. Sonra kurnaz tilkiye ve bu adı nasıl kazandığı konusuna geliyoruz (Tilkiler avlarına tuzak kurma ve takip edildiğinde saklanma gibi yeteneklere sahipmiş). Fakat merak etmeyin, hep hayatımızda hiç görmediğimiz hayvanlardan bahsetmiyor kitap, iğnesini batırdıktan sonra ölen zavallı arılar, mırlayan ve çimen yiyen kediler, ışığa gelen sineklere de yer var elbette.
“Gündelik Hayat” bölümüne geldiğimizde, biraz daha felsefik diyebileceğimiz soruların cevaplarını alıyoruz. Oy vermek, okula gitmek, yazı ve yabancılarla konuşmamanın yanı sıra, daha basit şeylere de yer var bu bölümde: kokan peynirler ve ağız yakan biberler başta olmak üzere. Bunları da geçince son bölümümüze geliyoruz. Sonda olduğuna bakmayın, aslında her şeyi kapsıyor bu bölüm. Evet, bildiniz: “Evrenimiz”. “Neden yıldızlar ölür?”den mevsimlere, uzaya giden hayvanlara ve “Samanyolu’na neden Batı kültüründe Süt Yolu denir?”e kadar her “büyük” sorunun cevabını alıyoruz bu bölümde.
ANSİKLOPEDİ GİBİ, AMA DEĞİL!
Buraya kadar okumaya devam eden ebeveynler varsa, onların akıllarında beliren tek sorunun (Bunun çocuğumun derslerine ne katkısı olacak?) cevabını vereyim. Çok yardımcı olur. Çünkü çoğu işlediğimiz derslerle bağlantılı. Fen, coğrafya, tarih gibi konuların temelini kapsıyor bu sorular. Ama bunu tipik okul mantığıyla değil, eğlendirerek yaptığı için farkına varmıyor insan. Hem de ezberlenmiş bilgi gibi unutulmaz bunlar, akılda kalır. Ne de olsa resimler, etkinlikler ve çıkartmalarla desteklenmişler. Neyse, çocuk okuruma geri dönüyorum. Sen sakın bunlara ders gözüyle bakma.
Ya da şöyle diyeyim: Bunları okulun bir parçası olarak düşündüğün için bu soruları cevabını aramamazlık yapma. Hayatın kendisi bunlar ne de olsa. Vücudunda, üstünde yaşadığın dünyada neler olup bittiğini bilmek kadar doğal ne olabilir ki!
Sanırım kitabın neye benzediğini anlamışsınızdır artık. Küçüklere çok eğlenceli bir ansiklopedi diye tanımlanabilir, ama bu kitaba biraz haksızlık oluyor diyebiliriz. Beynimizi bol bol çalıştırırken bizi eğlendirebilecek, aynı zamanda gerçekten bilmek istediğiniz sorulara cevap verecek bir kaynak. Böyle diyerek yazıyı bitiriyorum artık. Merakla kalın. Bu arada size cevabı kitapta olmayan bir soru da ben sorayım: “Tilki nasıl ses çıkarır?”
