İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Geçmiş zaman olur ki…

Hasan-Âli Yücel, Sizin İçin adlı kitabı İzmir milletvekili olduğu 1937 yılında yayımlatmış. İşlerinin yoğunluğu nedeniyle evine uğrayamadığı günlerde ikiz çocukları Can ve Canan’ın oyalanması
için kaleme aldığı kitap zarif resimler eşliğinde dört hayvanın hikâyesini anlatıyor.

Doğan GÜNDÜZ

“Sana bazı kitaplar ayırdım, bir ara uğrar almak istediklerini seçersin.” Telefonda bunları söyleyen Beril’di. Sadece dostlarına değil, kurda kuşa da kapısı açık evini bırakıp yeni bir yere taşınıyordu. “Tamam,” dedim. “İlk fırsatta geliyorum.” O fırsatı hiç bulamadım, ta ki Beril bana ayırdığı kitaplarla yeni evine taşınana kadar.  “Güle güle otur”a gittiğim gün bir kutu kitap beni kapıda karşılıyor. Beril’in çocuk  kitaplarına benim gibi meraklı olduğunu bildiğimden kutunun içindekileri az çok tahmin ediyorum. Ama sözümü tutamamanın mahcubiyetinden soramıyorum. Eve dönünce sabırsızlıkla açıyorum kutuyu. Doğru tahmin etmişim. Çocuk kitapları, dergiler, makaleler… Derken özenle sarılmış sahafiye bir kitap geliyor elime: Sizin İçin, Hasan-Âli Yücel.

GEÇMİŞTEN GELEN

Beril’e ilkokulda okumayı söktüğünde, çok sevdiği sınıf öğretmeni Güney Hanım’ın hediye ettiği kitap. O zamanlar Adana’da yaşıyorlarmış. Bunları, kızımın ismini söylediğimde “Aa, bu benim ilkokul öğretmenimin adı!” diyen Beril anlatmıştı. İşte şimdi karşıma çıkan kitap, Beril’in çocuk parmaklarıyla dokunduğu, kelimelerini söke söke heceleyerek okuduğu, okul çantasında taşıdığı, okula gitmenin, arkadaşlarının, okul bahçesinde koşturmalarının, çocukluk heyecanlarının, sevinçlerinin, dostluklarının, kaygılarının izlerinin düştüğü, Beril’in büyümesine tanıklık etmiş bir kitap. Araştırıyorum. İlk kez Ülkü Basım- evi tarafından 1937 yılında İstanbul’da yayımlanmış Sizin İçin. Beril’in bana verdiği kitap ise 1942 yılında Maarif Matbaası tarafından basılmış. Güzel bir el yazısıyla yazılmış metnin etrafına esmedilen çiçeklerin ve canlıların renkleri kitabın albenisini arttırıyor. 1937 yılı Hasan-Âli Yücel’in İzmir milletvekili olduğu yıl… Bir yıl sonra Maarif Vekili olur Yücel ve 1946 yılına kadar bu görevini sürdürür. Sizin İçin ilk kez yayımlandığında ikiz çocukları Can ve Canan henüz 11 yaşındadır. Yıllar sonra Can Yücel, babasının kendilerine zaman ayıramamasının yarattığı derin boşluğu ve ona olan sevgisini Ben Hayatta En Çok Babamı Sevdim şiirinde dile getirecektir.

ÖYKÜLER ZAMANI BİRLEŞTİRİYOR

Hasan-Âli Yücel, işlerinin yoğunluğu nedeniyle evine uğrayamadığı günlerde çocuklarının da okuyabileceği Sizin İçin’i kaleme alır. Kitapta beş, yedi ve sekiz heceli dizelerle dört hayvanın; ağustos böceği, karınca, kelebek ve arının, insanlar arasında genel kabul görmüş özellikleri öne çıkarılır. Ağustos böceği günü birlik yaşayan, çalıp oynamaktan başka derdi, yarın kaygısı olmayan biridir. Karınca da işinden ve kendinden başka hiçbir şeyi, hiç kimseyi düşünmeyen bencil bir karakterdir. Kelebek ise son derece güzel, şık, ele avuca sığmaz ve uçarıdır. Arı çalışkan olmakla kalmayıp hesap kitap işlerinden de çok iyi anlar. Hem mimardır hem fabrikatör ve aynı zamanda iyi kazanan bir tüccar. Doğanın bu dört canlısının “bilinen” karakterleri anlatıldıktan sonra sıra insana gelir. Çocuklara bu hayvanları iyi tanımaları ve onların olumlu özelliklerini alıp olumsuz özelliklerinden uzak durmaları öğütlenir. Karınca gibi çalışıp yoksullara yardım etmesi, arı gibi bal yapıp kazancını millet için harcaması, kelebek gibi güzel giyinmesi ama aynı zamanda kibar olması, ağustos böceği gibi çalıp oynayıp sazı tadında bırakması salık verilir.Her ne kadar şiirlerde cinsiyet ayrımı yapılmamış olsa da ressam,

karakterleri kafasındaki cinsiyet rollerine göre resmetmiş. Çalıp söyleyen ağustos böcekleri çengi olarak çizilmiş. Karınca kasketli, şalvarlı erkek bir köylü olarak çıkıyor karşımıza, uçarı süslü kelebekler ise saçları yapılı kadın görüntüsüyle. Belli ki zengin sınıftan süslü kadınlara gitsin istenmiş mesaj. Kıyafetlerinden bir esnaf, bir tüccar olduğu anlaşılan arı ise yine erkek olarak resmedilmiş. Kitap sanki “Tüm bu anlattıklarım sana, gelecek nesli yetiştirecek sensin, bu öğütleri aklında tut,” dercesine kurdeleli bir kız çocuğunun resmiyle bitiyor. Yılların hoyratlığıyla yıpranmış Sizin İçin’i incelerken kızım yanıma geliyor. “Ne yapıyorsun baba?” diyor. “Beril bize çocukluk kitabını hediye etmiş, ona bakıyorum.” Kitap ilgisini çekiyor, “Bunu bana okur musun?” diye soruyor. Okuyorum. Beril’in çocukluğuyla kızımın çocukluğu birbirine karışıyor.

 

Sizin İçin Hasan-Âli Yücel Resimleyen: Aysel Aklan Tertip ve yazı: Bedia Özbek Gazi Terbiye Enstitüsü İş-Resim Şubesi Basım Yılı:1942 Maarif Matbaası, 21 sayfa
Sizin İçin Hasan-Âli Yücel Resimleyen: Aysel Aklan Tertip ve yazı: Bedia Özbek Gazi Terbiye Enstitüsü İş-Resim Şubesi Basım Yılı:1942 Maarif Matbaası, 21 sayfa
Show More