Bir top iki dünya

Yazar, dünyadaki savaş ve barış hallerinin metaforuna dönüşen bir top eşliğinde, iki paralel dünyaya eşzamanlı olarak buyur ediyor bizleri.

Yazan: Karin Karakaşlı

Hayat, güzellikleri ve haksızlıkları eşzamanlı yaşatan koca bir sarmal. Hakkını vererek yaşayanlar için geçmiş, bugün ve gelecek yok; hepsini harmanlayan bir şimdiki zaman var. O zamanın kaydını tutan, yetişkin ve çocuk edebiyatının güçlü kalemlerinden Güldem Şahan, yeni çocuk romanı Topun İki Rengi ile dünyanın kaç bucak olduğunu gösteriyor bizlere.
Yazarın diğer çocuk kitapları Ekran Kaçkınları, Şaka Gibi, Sokak Haberleri, Yaz Kampı, Martı ve Savaş’ı da yayınlayan Tudem Yayınlarından çıkan Topun İki Rengi, 2016 Yaşar Kemal Öykü Ödülleri’nde mansiyon ödülüne değer görülen “Çocuk ve Savaş” başlıklı üçlemenin Martı ve Savaş’tan sonraki ikinci halkası. Şahan’ın “Savaş mağduru tüm çocuklara ve Aylan Bebeğin anısına” ithaf ettiği Topun İki Rengi, Mete Kaplan Eker’in imzasını taşıyan simgesel tasarımlı kapağıyla da dikkat çekiyor.

Bir orada bir burada
Yazar, dünyadaki savaş ve barış hallerinin metaforuna dönüşen bir top eşliğinde, iki paralel dünyaya eşzamanlı olarak buyur ediyor bizleri. Dünyalardan biri füzelerin, bombaların günlük hayat parçası olduğu; Akdeniz kıyısındaki üç millik şeritte yakaladıkları yegâne özgür alan üzerinde balıkçılık yaparak geçinmeye ve hayatta kalmaya çalışan Ortadoğu halkının hayatı. Muhammed, İsmail, Ahad, Zekeriya ve diğer çocukların dünyasına, barınaklarına, yoksul ev döşeklerine, bombalarla yıkılmış okullarına konuk oluruz burada. Kuzey Amerika’nın Pasifik kıyılarındaki varlıklı evlerinde yaşayan Brian, David, Robert ve Sandra’nın dünyası ise kurguda diğer yanda ilerler. Çocukların ait oldukları dünyaları, o dünyalar arasındaki uçurumları berrak bir dille tanımlayan yazar, kahramanları kendi çocuk dilleri ve hevesleri içerisinden konuşturarak her biriyle ayrı bir bağ kurmamızı sağlıyor. Bütün anlatıyı birleştiren ama aynı zamanda o koca uçuruma vurgu yapansa çocukların aşkı olan top. Top, Ortadoğu’da savaşın zulmünü unutma aracıyken, Batı’da büyük bir özenle hazırlanan kupaların rekabet ve heyecan unsuru olarak çıkıyor karşımıza.
Çocuk dediğin haylazlıkları, ilk aşkları, küçük dünyalarını sarsan kendi içlerindeki anlaşmazlıklarıyla aynı. Ama Muhammed’in topu bir başka değerli. “Ziyan” demiş annesi, “topa verilen para ziyandır ve senin bunu yapmaya hakkın yok. Biz yoksul bir aileyiz, bunu aklına iyice sok.”
Başta hasta ağabeyi Araf olmak üzere bütün hastaları iyileştirmeye azimli bir doktor olmak isteyen Zekeriya, şarkılarla yaşayan Ahad, hayalleri sınır tanımayan İsmail… Hepsinin bize öğrettiği bambaşka gerçekler var. Pasifik kıyılarında adaletsizlik, takım yarışında arkadaşların birbirine yaptığı haksız müdahalelerle sınırlıyken, Doğu’da hayatın ta kendisi.
Güldem Şahan, sarsıcı insan gerçeklerini şefkatle anlatan üslubuyla dikkat çektiği ve 2006’da Everest Yayınları İlk Roman Ödülü’ne değer görülüp basılan ilk romanı Gülgez’deki gibi çocuk edebiyatında da hayatın her halini genç okurlara büyük bir sahicilik ve sevgiyle anlatıyor. Batıdaki çocukların kapitalist düzen çarkında öğütülen anne babalarından gereken ilgiyi göremeyişleri de vuruyor bizi. Çocukların hayallerinin peşinden koşmalarını, yüzlerinin hep gülmesini dilerken buluyoruz kendimizi, o ki artık ilk elden onlar konuşuyor. Sırdaşları oluyoruz.

“Okuyun istedim siz de…”
Yazar, öykülerini de yayınlamaya devam ettiği www.guldemsahan.com sitesinde kendisini olanca alçakgönüllüğüyle anlatırken, önceliklerine dair de ipuçları veriyor: “Ben Güldem. Hem İngilizce Öğretmeniyim, hem yazarım. İki canım çocuğum, bir candan öte torunum, bir de canım köpeğim var. Herkes gibi dopdolu bir hayatım var. Yazmak istedim; hayallerimi, çocukluğumu, gençliğimi, hayvanlarımı, insanlarımı, köpeklerimi, çocuklarımı, aşklarımı, yaşanmışları, yaşanmamışları… Okuyun istedim siz de…” Erzurum doğumlu Şahan, Erzurum Atatürk Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun olduktan sonra Kocaeli, Yalova ve İstanbul’daki çeşitli kolej ve liselerde İngilizce öğretmeni olarak çalıştı. 1999’da Yeditepe Üniversitesi’nde okutman olarak göreve başlayan Şahan, halen, aynı kurumun hazırlık okulu – materyal ofis sorumlusu olarak çalışmaya devam ediyor. 2004 – 2012 yılları arasında katıldığı yarışmalarda pek çok ödüle değer görülen yazar, aslında bütün kitaplarında yazar, öğretmen, anne kimliklerini, kalbe dert olanlarını aktararak birleştiriyor.
Aslında top her yerde aynı renk olmalı, diye isyan ediyor sonunda insan. Çünkü çocuk, her yerde çocuk. Onun gülüşü, güzel günler görme hayali her coğrafyada eşit kıymette. Çocuklar hiçbir ayrıntıyı gözden kaçırmıyor. Bir yandan da oyunlarla savunma mekanizmalarını örüyorlar katlanılmaz acılara ya da ilgisizliğe karşı. Onların gözünden yetişkin denen şeyin ne olduğunu gösteriyorlar hepimize. Yazarının sayesinde açıklıkla ama hep sevgiyle.
İyi bir çocuk kitabının alameti farikası olduğu üzere, Topun İki Rengi de yetişkinlere çok şey söyleyen bir kitap. Okuduğun anda “Ben hiç böyle hissedeceklerini tahmin edememiştim,” diyemezsin. Bilmek, sorumluluk dayatır ne de olsa. Hele yazarın o boş bıraktığı sayfa, doğrudan yetişkinlere sesleniyor aslında. “İşte durum bu, şimdi ne yapacaksınız,” der gibi. Topun rengini aynı kılmak, çocuklara kıymamak üzere…