Dene de gör!

Bu deneyler gençlerin önüne bir sürü açıklamaya muhtaç gizemler yığacak. Niyeti sadece eğlenmek olanlar bile, sahi bu nasıl oluyor diye soracak belki kendine.

Yazan: Toprak Işık

Galileo’dan beri, deney, bilim dünyasında bir öğrenme yöntemi olarak baş tacıdır. Tabii Pisa Kulesi’nden aşağıya kütleler atıp hangisinin daha önce düşeceğini gözlemlemekten bu yana köprülerin altından çok sular aktı. Artık yüzlerce bilim insanının görev aldığı, milyonlarca dolara patlayan deneyler yapılıyor. Kuşkusuz, amaç paramı nereye harcasam diye kıvrananların yarasına merhem olmak değil. Faydası kesin biçimde görülmüş olmasaydı pamuk eller ceplere gitmezdi.
Deneyin işe yarar bir faaliyet olduğunu fark etmek yetmez ki. Deney yapmayı öğrenmek gerek. Bir bilenden, denemiş olandan tavsiyeler alarak bu işe başlamak çok akıllıca. Hem ilk defa denenenin sonunda neyle karşılaşılacağı belli olmaz. Acemilik döneminde ciddi güvenlik riski söz konusu olabilir. Kimse roket yapmayı denerken, kendi ayaklarının yerden kesilmesini istemez. Bu yüzden özellikle gençleri deney yapmaya özendirirken güvenlik şart.
Güvenlik cepteyse, sıra eğlenceye gelebilir. Gençleri deneye ve bilime ısındırmak için peşinden çağıran herkes, keyifli bir rota belirlemeli. Kola Fıskiyeleri ve Sıçrayan Boya Bombaları, bu anlamda, gökte ararken rafta bulabilecek türden bir kitap. Jesse Goossens ve Linde Faas kitabın yazarı ve çizeri. Hangisinin yazar, hangisinin çizer olduğu belirtilmemiş. Hatta biyografilerine de yer verilmemiş.
Seda Ateş tarafından çevrilen, şahane görsellerle bezenmiş kitapta, renkli, eğlenceli ve bazen de lezzetli, kırk yedi deney var. Hemen anlaşılacağı üzere, baştan sona bir solukta okunup rafta kendi yalnızlığına terk edilecek bir kitap değil bu. Okudun ve evde ne tür eğlenceli deneyler yapabileceğini öğrendin. Şimdi eylem zamanı… Hangisini canın çekerse ondan başlamalısın.
Tariflerde sıvılara çok sık yer verilmişse de kesinlikle sululuğa kaçılmamış. Başköşeyi almış olan sirkenin meğer sofra dışında da ne numaraları varmış. Birine şahit olmak isteyen, kötü mikroorganizmaların korkulu rüyası olan bu sıvının içine pişmemiş bir yumurta atıp birkaç gün bekleyebilir.
Kitabın adından anlaşılacağı üzere kola da deneylerdeki başrol oyuncularından. Keşke bu sayede gençler, kolanın içilmesindense deneylerde kullanılmasının çok daha yararlı olduğunu öğrenebilseler.
Okuduğu kırk yedi deneyden hiç değilse yedisini hayata geçirmeyen bir gencin ruhu geçmiştir. Yo yo, bu deneyleri uygulamak için genç olmak da şart değil. İnsan kırkından sonra da lezzetli kristal lolipoplar üretmenin cazibesine kaptırabilir kendini. Gerçekten de su ve şeker kullanarak bir çubuğu kıtır kıtır yenebilir, şapur şupur yalanabilir kristallerle donatmak şahane olabilir.
Süt ve sirke yardımı ile plastik üretmek de nereden çıktı? Pek çok kişi, bu ikilinin buluşmasını peynire giden yolun başlangıcı olarak bilir. Oysa yakın bir zamana kadar endüstride plastik üretmek için süt ve sirke kullanılıyormuş. Bunu ilk öğrendiğinde şaşırmayana madalya takmak lazım. Deterjan ve çorap kullanarak ince uzun balonlar yapılabildiğini de kim keşfetmiş acaba?
Genetiğin alanına girmeksizin rengârenk güller üretmek de pek havalı. Elbette ki boyayı alıp güllerin yapraklarını badanalamaktan bahsedilmiyor. Renk cümbüşüne kavuşmanın daha fiyakalı bir yöntemi var. Meraklısı kitaptan okuyup öğrenmeli.
Anlaşıldığı üzere deneyler sadece eğlendirmeyecek genç okurları. Belki de onlar sayesinde bilimsel pratiklerinin ilk adımlarını atacaklar. Bilimin arkasındaki motivasyon kaynaklarından biri de doğadaki ilginçlikleri açıklamak değil midir? İyi ya işte, bu deneyler gençlerin önüne bir sürü açıklamaya muhtaç gizemler yığacak. Niyeti sadece eğlenmek olanlar bile, sahi bu nasıl oluyor diye soracak belki kendine. Bu noktada deneylerin sonuçları ile ilgili kısacık bilimsel açıklamalara da yer verilmiş olduğunu belirtmeli. Doyumluk değil tadımlık bilgiler bunlar. Gençler iştahlanıp, büyünün içindeki bilimsel sırrı tamamen anlamanın peşine düşebilirler.
Öğren, öğren, deyince öğrenmek için ölüp biten bir kuşak yetişmiyor. Maharet onları öğrenme arzusuyla buluşturmakta. Bu anlamda meraklandırmak ve eğlendirmek en kullanışlı yöntemler arasında… Bu kitapta ikisi de var. Sadece meraklısına değil, meraksızına da tavsiye edilir. Okuyup uygulasınlar, meraklanıp araştırsınlar.