İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Bil bakalım: Hap şeklinde bilgi neye yarar?

Eski nesil ansiklopediler salon vitrinlerinden kaybolalı çok oldu. Artık ödevler, araştırmalar internet üzerinden yapılıyor. Yoksa internet ile yarışabilen, çocuğun isteyerek ve severek karıştırdığı ansiklopediler hâlâ var mı? Larousse’un “Bil Bakalım” serisi bu iddiayı taşıyor…

Yazan: Suzan Geridönmez

Hiç ahşap içermediği için palmiyenin bir ağaç türü değil, dev bir ot olduğunu biliyor muydunuz? Peki, Şili’deki Arica şehrine 1903-1918 yılları arasında tek damla
yağmur düşmediğinden haberiniz var mıydı? Portakal kabuğunun benzin içerdiğini de mi duymadınız?

Doğrusu ben de bunları, Yapı Kredi Yayınlarından çıkan “Bil Bakalım!” serisinin son kitabı İşte Bu! Arkadaşlarına Anlatacak İnanılmaz Bilgiler Kitabı’ndan öğrendim. Çocukluğumdan beri, böyle küçük ama ilginç bilgilere meraklıyım. Bir konuyu kapsamlı, tüm detaylarıyla işleyen bilim, teknik ya da tarih kitaplarını belli bir yaşa kadar okumadığımı itiraf etsem, yeridir. Genel kültürümü okul yıllarıma ya da ders kitaplarına borçlu olduğumu da söyleyemeyeceğim. Büyük bir bölümünü hayat içerisinde öylesine edindim. İlginç popüler bilim haberleri o zamanlar da vardı. Bunlar karşıma en çok -üstelik de tam sevdiğim gibi güzelce hap şeklinde- ajanda sayfalarına serpiştirilmiş mini yazılarda ya da eskinin Tübitak Bilim Çocuk Dergisi’ndeki küçük bilgi kutucuklarında çıkardı. Eskiden internet yoktu ama ödev için sadece zorunlu olarak faydalandığım ansiklopedileri, canım sıkıldıkça rastgele açmak zevkli bir uğraştı. Merak ettiğim bir konuyu araştırdığım da olurdu, ama çoğunlukla sonunda kendimi yine, sıra dışı bir şey öğrenme heyecanıyla o sayfadan bu sayfaya atlarken bulurdum.

Kısacası ben de “arkadaşlarına anlatacak inanılmaz bilgiler” peşindeki şu tipik çocuklardan biriydim. Belki de bu yüzden, Yapı Kredi Yayınlarının seriyi 3-8 yaş için önermesine biraz bozuldum. Öyle ya şu yaşıma rağmen, Bil Bakalım Neden?, Bil Bakalım Nasıl?, Bil Bakalım Bu Nedir?, Bil Bakalım Ne Kadar?, Bil Bakalım Ne Zaman?, Bil Bakalım Bilim ve Buluşlar, Bil Bakalım Dinazorlar, Bil Bakalım Nedir ve Nasıl Oluşur?, Bil Bakalım Hayvanlar! Bil Bakalım Vücudumuz! Bil Bakalım Bu!, Bil Bakalım Yeryüzü ve Gökyüzü! diye uzayıp giden ve on üç kitaba ulaşmış bulunan dizinin bendeki yedi cildinden herhangi birini raftan çekip şöyle bir karıştırmak, arada bastıran can sıkıntıma hâlâ iyi geliyor.

Öte yandan, renkli resimlerin tüm canlılığına rağmen Coca-Cola’nın tarifinin 1886’da John Pemberton adında Amerikalı bir eczacı tarafından bulunduğu ya da XVII. yüzyılda neredeyse hiç yıkanılmadığı bilgisinin okul çağına gelmemiş bir çocuğun ilgi ve algı dünyasına karşılık geldiğini sanmıyorum. Ama beş yaş ve üstünün kitapların sadece içeriğini değil, sıra dışı fiziki yapısını da çok çekici bulacağından eminim.

Göz alıcı kalın karton kapaklar, renkli spiralli ciltler, eğlenceli yapıştırmalar, ciltleri kitap gibi bir arada tutmaya yarayan, kitap ayracı olarak da kullanılabilen lastik ve lastiğe bağlı hareketli “Meraklı Afacanların Minik Ansiklopedisi” madalyonu… Hepsi de çok albenili ve kitaplara bir nevi “oyuncak” niteliği kazandırıyor.

Gösterişli fiziki yapının fiyata yansımış olduğuna da değinelim. Dizinin kitaplarına erişebilen şanslı çocuklar, son ciltte arkadaşlarına caka satacak şaşırtıcı bilgilerin yanı sıra, onları sınava tabii tutmak için soru kartları şeklinde kesilebilecek bir “Süper Test!” de bulacak. İşte Bu!’nun ön ve arka kapak içlerine serpiştirilmiş “Bir zürafa, yavrusunu nasıl dünyaya getirir?”, “Bir uçağın ön camlarının yeterince sağlam olup olmadığı nasıl kontrol edilir”, “İnsan için en tehlikeli hayvan hangisidir?” türü tadımlık, merak kışkırtıcı sorular okuyucuyu kitabı karıştırmaya teşvik ederken, en arkada yer alan dizin ve kitabı “Hayvanlar”, “Püf noktaları”, “İnsan vücudu” ve “Bilim” diye dört ana konuya ayıran kulaklı sayfalar çocuğun aradığını bulmasını kolaylaştırıyor.

Larousse’un, meraklı afacanlar için hazırladığı bu adı üzerinde “minik” ansiklopedinin, değindiği konuları derinlikli ve tüm bağlamlarıyla işleme iddiasında olmamasına rağmen sadece genel kültürü değil, bilimsel merakı da beslediğini, çocuk okurun bu diziden öğrendiği çarpıcı bir olgu hakkında daha fazla bilgi edinme isteğini kışkırttığını, dolayısıyla da onu bilimsel araştırmaya sevk edebileceğini söylemek pekâlâ mümkün. Kısacası, İşte Bu!’nun daha ilk sayfasında, kuğu çiftlerinin “olumlu” özelliğinin “sadakat” olduğunu okuyup da bu kitapta popüler bilim dengesinin popülerlik lehine biraz bozulduğu hissine kapılmasaydım, seriye tam not verecektim.

İşte Bu! – Arkadaşlarına Anlatılacak
İnanılmaz Bilgiler Kitabı
Valentin Verthé
Resimler: Séverine Duchesne, Marie Morey,
Virginie Martins-Baltar, Julien Akita
Türkçeleştiren: Olcay Kunal
Yapı Kredi Yayınları, 112 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More