Dünyada yaşamak, onu sevmekle başlar

Kıvrak bir hayalgücü ve son derece akıcı bir kurguyla bilimsel bilgileri eğlenceli kılan bu serinin belki bundan da önemli bir diğer yanı da zerre didaktizme kaçmadan hayata dair verdiği mesajlar.

Yazan: Karin Karakaşlı

Bilim ve edebiyatı çocuklar için zorlu, sıkıcı ders konuları olmaktan çıkarmak kolay bir iş değil. Hele bu iki alanı birleştirmek ancak çocuk sevgisi olan yetkin bir kalemin işi olabilir. Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de milyonlarca okuru peşinden sürükleyen “Gizemli Haritalar” dizisinin yaratıcısı Vladimir Tumanov, tam da bunu başarmış bir yazar. Tumanov’un sevilen serisinin üçüncü kitabı Ateşten Kaçmak, eski kafadarlar Chris ve Francis Alt Kardeşler’le arkadaşları Mariana’yı yine soluk soluğa takip edilen bir macerada biraraya getiriyor.  

Rus asıllı Kanadalı profesör Vladimir Tumanov’un bilimi çocuklar için keyifli bir yolculuğa dönüştürme kararı, oğlu Aleks’e matematiği sevdirme isteğiyle ortaya çıktı. Aleks’in ders çalışmak yerine fantastik romanlar okumayı yeğlediğini gören yazar, birbirinden ilginç matematik bilmecelerinden oluşan Kraliçeyi Kurtarmak romanını yazarak bir anlamda kendi macerasını da başlatmış oldu. Yolda bulduğu tuhaf kalemin bütün matematik problemlerini çözebildiğini fark eden Aleks, kitaplığında ortaya çıkıveren esrarengiz kitaptaki Zümrüt Kraliçe Jayden’ı kurtarmak için arkadaşları Sam ve Vanessa ile birlikte kendisini bucak bucak kaçtığı şeyin tam ortasında buluyor ve matematikle mücadelesine girişiyordu. Bugün pek çok ülkede derslerde yardımcı kitap olarak kullanılan bu romanı, yazarın bu kez de coğrafya dersine el attığı Haritada Kaybolmak izledi. 

Dünyada ilk kez Günışığı Kitaplığı’nca yayımlanan “Gizemli Haritalar” dizisini başlatan Haritada Kaybolmak, bizi aileleriyle birlikte yaşadıkları sessiz, sıkıcı kasabadan büyük kente taşınan Alt Kardeşler Chris ve Francis’le tanıştırmıştı. Sinema dönüşü yağmurdan kaçarken sığındıkları garip nesnelerle dolu dükkânda ağızlarına attıkları şekerlerle bir anda yaşlanmaya başlayan ikili eski bir dünya haritasında beliren bulmacaları çözmek zorundaydı. Hem de peşlerinde hırslı muhabir Wrangler olduğu hâlde. Serinin ikinci kitabı Suda Kaybolmak’ta, bu kez ikiliye yeni arkadaşları Mariana da katıldı. Günümüzün en güncel sorunlarından iklim krizine eğilen romanda çete, sürüklendikleri sel felaketinden kurtulmak için bilmeceler ve ipuçlarıyla ilerlemek zorundaydı. 

Yine Mine Kazmaoğlu’nun akıcı çevirisi, Müren Beykan’ın özenli editörlüğü ve Sadi Güran’ın çarpıcı resimleriyle karşımıza çıkan üçüncü kitap Ateşten Kaçmak’sa bizi gizemlerle dolu gökyüzüne davet ediyor. Bu kez baş rolü üstlenen Mariana, arkadaşları olmadan bulamadığı Bay Chagrin’in esrarengiz dükkânına gitmek için kardeşleri ikna ediyor. Toprak, Su, Ateş ve Hava etiketli rulolardan Ateş yazılanın mührü kırılınca da macera yeniden başlıyor. 

Kaosun eşiğinde

Güneş Sistemi haritasının bulunduğu bu rulonun açılması üzerine harekete geçen göktaşı Brimstone 13, hızla Kuzey Amerika’ya yaklaşırken, milyonlarca insan gemilerle tahliye edilmek zorunda kalır. Dünyayı kaosa sürükleyen bu gergin ortamda ailelerinden ayrılıp yalnız kalan çocuklar, önce Avustralya’ya giden koca bir gemide ardından da mahsur kaldıkları Quail Adası’nda zamana karşı yarışarak gezegenlerle ilgili bulmacaları çözmek zorundadır. Yazar bu kez iyi-kötü eksenini, adada doğa içinde inzivada bir hayat kuran Ava ile çiftlik sahibi Clive’ın destekleri ve çıkan kargaşada hapishaneden kaçarak yağmaya girişen çetebaşı Blaze üzerinden kurmuş. Çocukların neredeyse ümitsizliğe kapıldığı kriz anlarındaysa da dükkânda hareketsiz biblolar gibi duran ama aslında Bay Chagrin’in yardımcıları olan Sulugöz Teresa, Hırçın Marvin, Mutlu Joel ve Gezgin Tim’den biri mutlaka imdada koşuyor.

Her şey çocukla başlar

Vladimir Tumanov, merkezine çocuğu yerleştirdiği edebiyatını sadece çocuk kahramanlar kurma noktasında bırakmamış. Sahici diyalogların yanı sıra düşünce ve duygu dünyalarıyla da Chris, Francis ve Mariana son derece inandırıcı karakterler. Çocukların yetişkin dünyasıyla çatıştığı, onları anlamaya çalıştıkları bölümlerse son derece düşündürücü. 

Kıvrak bir hayalgücü ve son derece akıcı bir kurguyla bilimsel bilgileri eğlenceli kılan bu serinin belki bundan da önemli bir diğer yanı da zerre didaktizme kaçmadan hayata dair verdiği mesajlar. Göktaşı yaklaştıkça paniğe kapılan insanlık, adeta birbirinin üzerine basa basa kendi canını kurtarmanın derdine düşmüşken Ava ve Clive aracılığıyla doğal hayatın, üretimin ve dayanışmanın önemini öğrenen çocuklar, tehlikeler karşısında ortak hareket ederek birbirlerine duydukları sevgiyi de perçinliyor. “Gözlerini yerdeki ruloya diken Mariana, Francis ve Chris, her zamanki gibi üçe kadar saymaksızın hep birlikte ‘Neptün!’ diye bağırdılar. Görünmez bir orkestra şefinin yönettiği umutsuz bir koro gibiydiler,” cümlesi buna en güzel örneklerden biri. Yok oluş tehlikesi bu kadar yakınken çocuklar birbirinin zihnini, kalbini hissedecek ve sinerji içerisinde hareket edecek kadar yakın. Zaten bütün mucize de burada saklı. 

Kıyamet günü paniği hissettiren tahliye gemilerindeki cehennem koşulları, insanların bencillikleri ve kötücül olma potansiyelleri mültecilerin hâlihazırda göze almak zorunda kaldıkları ölüm-kalım yolculuklarını düşündürüyor insana. Tek başına kurtuluşun mümkün olmadığını ve dünya denen bu emektâr gezegende hayatın devam edebilmesi için birlikte ve doğayı severek ilerlemek gerektiğini gösteren bu roman, dünyanın kaderini onun kıymetini bilen çocuklara emanet ediyor. Yetişkinlere de onlardan öğrenilecek çok şey olduğunu bir kez daha anımsatarak…