İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

En şöhretli şanssızlar

Timsah dinozor değildir; çünkü ayakları yanlardadır. Oysa bir dinozorun ayakları kuşlardaki gibi vücudunun altındadır. Ayak testinden geçen kuşlar dinozor değildir ama dinozorlar kuşların atasıdır.

Yazan: Toprak Işık

Gezegenimizi terk etmelerinin üzerinden altmış milyon yıldan fazla geçti. Fosilleri olmasa tanışamazdık. Hiç karşılaşmadığımız hâlde gözümüzde bu kadar şöhretli olmaları nedendir acaba? Görünüşleri bakımından insan hayalini zorlayacak bir orijinalliğe sahipler. Genel algı, devasa ve vahşi canlılar oldukları yönünde… Oysa tavuk kadar olanları da var.

Mike Lowery, onları konu edinen bir kitap yazmış ve resimlemiş: Dinozorlar ve Diğer Tarih Öncesi Canavarlar Hakkında Muhteşem Ötesi Bilgiler! Ünlem işareti de bu davetkâr isme dâhil. Başrol dinozorlara verilmiş olsa da kitapta diğer tarih öncesi canlılar da var. Kapakta, gazilyonlarca gerçek bilgi olduğu belirtilirken okur, dev böceklerle karşılaşacağı konusunda da uyarılıyor. Şafak Kılıç’ın Türkçeleştirdiği eser, ülkemiz okurları için İthaki Çocuk tarafından yayımlanmış. 

Eser sekiz bölümden oluşuyor. İlk bölümde dinozorların ne olduğu ve ne olmadığı anlatılıyor; konuya dair basit testler öneriliyor. Timsah dinozor değildir; çünkü ayakları yanlardadır. Oysa bir dinozorun ayakları kuşlardaki gibi vücudunun altındadır. Ayak testinden geçen kuşlar dinozor değildir ama dinozorlar kuşların atasıdır.

“Dünya’nın Kısa Tarihi” adlı ikinci bölümünde ise dinozorların ortaya çıkışının milyonlarca yıl öncesine dönülüyor, gezegenimizin geçirdiği dönemler Prekambriyen çağdan başlanarak Kretase devrine kadar tek tek tanıtılıyor. Hem Dünya’nın hem de ona konuk olan canlıların değişim ve dönüşümü anlatılıyor. Soyu tükenen pek çok canlı türü de sayfalarda yerini alıyor. 

Üçüncü bölümün adı, “Dinozorlarla Tanışın”. Önceki bölümde oluşturulan alt yapının üzerine pek çok dinozor türü hakkında bilgiler sunuluyor. Dinozorların boyutları, ağırlıkları, vücut şekilleri gibi fiziksel özelliklerinin yanı sıra yaşayış biçimleri de bu bilgiler arasında… Titanozor, bir yolcu uçağından daha uzun ve günümüzdeki en iri fillerin on katı ağırlığa sahip… Spinosaurus, hepi topu on beş metre uzunluğunda ama sırtındaki iki metrelik dikenlerle ve yüzebiliyor olmasıyla dikkat çekiyor. Troodon, en zeki dinozor olarak şereflendirilmiş; çünkü diğerlerine göre çok daha büyük bir beyne sahip. Üstelik gözleri kafasının yanlarında değil, önünde, ki bunun onu daha iyi bir avcı yaptığı düşünülüyor. Dilong ise şimdiye kadar keşfedilmiş dinozorların en küçüğü; bir kargayla omuz omuza gezebilecek ebatlarda.

Dördüncü bölüm biraz hüzünlü. Dinozorların gizemli yok oluşları anlatılıyor. Bu konuda bazıları pek uçuk olan bir sürü teori var. Çok fazla sayıdaki tırtılın, yiyebilecekleri her şeyi tüketerek dinozorların kıtlıktan ölmelerine neden olması gibi… Kimisi de yok oluşun gerisinde uzaylıların bulunduğuna inanıyor. Kitabı okuyanlar daha da tuhaflarıyla karşılaşacaklar.

Beşinci bölüm, soyu tükenen canlılar hakkında bildiklerimizi en fazla borçlu olduğumuz insanlara, kemik avcılarına, yani paleontologlara ayrılmış. Altıncı bölümde yünlü mamut, enteledon ve kılıç dişli kaplan gibi diğer tarih öncesi yaratıklardan bahsedildikten sonra kitabın en eğlenceli bölümlerinden birine geçilmiş. “Hadi Dinozor Çizelim” başlığı altında, bu ilginç canlıların çeşitli türlerini kolayca resimlemenin yolları gösterilmiş. Kitabın, dinozor şakaları ile şenlendirilen sekizinci ve son bölümü, resimli bir takvim gibi de düşünülebilir; hikâyenin en başından bu yana tüm tarihsel süreç görselleştirilerek anlatılmış. Aslında şakalar kitabın bütününde bol miktarda bulunuyor; ancak bazı espriler, belki de orijinal dillerinden kopartılarak yaşatılmaları mümkün olmadığından biraz soluk kalmış. 

Kitabın büyük boy hazırlanması iyi olmuş. Yan yana iki sayfanın birlikte kullanılması bol resimli kompozisyonu geniş bir alana yayma olanağı sağlıyor; ancak sayfaların birleştiği yerde kitaba zarar vermeden tam açılamayan bir kısım kalıyor ve bu, görselleri, bazen de yazıları görmeyi zorlaştırıyor.

Lowery, gençlerin ve dinozorlara meraklı yetişkinlerin ilgisini çekecek bir eser ortaya koymuş. Resimler ve içindeki şaşırtıcı bilgiler okumayı kolaylaştıracak nitelikte. Sayfalardaki bilgilerin çokluğu bazı okurları ilave araştırmalara da yönlendirecektir. 

Dinozorlar ve Diğer Tarih Öncesi Canavarlar Hakkında Muhteşem Ötesi Bilgiler!
Mike Lowery
Türkçeleştiren: Şafak Kılıç
Editör: Ebru Koç Bal
İthaki Çocuk Yayınları, 120 sayfa
Show More