İlk okuma kitapları ideolojisine nanik

Pippi Uzunçorap hayranı, korsanlık oyunlarının gediklisi Umut’un canını sıkan tek şey, ardında büyük boşluk bırakarak kendisini terk eden tavşan dişleri.

Çoğu kişinin dilinden düşmezdi “Cin Ali” esprileri. Ben her nasılsa es geçmişim bu klasik diziyi. Seksenlerin başında basılan “Cıva Can” mektebinden geçtim. On kadar kitap hatırlıyorum kabaca. Basit çizimler, eğitici vurgusu güçlü sade metinler. Zevkle okurdum. Yeni kitap yayımlansın diye beklerdim. Yirmi yıldan fazla, değil eğitici çocuk kitaplarını, çocuklarla ilgili tek bir kitabı bile okumadım. Acısını, son on yılda bulduğum hemen her çocuk kitabını okuyarak çıkarıyorum.

Okul öncesi kitaplar çok hızlı gelişti, sekiz yaştan on altı yaşa kadarki dönem için seçenekler müthiş çeşitlendi. Okumaya geçilen yıllar için iyi kitap bulmaksa hâlâ kolay değil. Okul sıraları vurgusu öyle fazla, eğitici damar öylesine koyu ki tercüme kitaplara kaçmakta buluyoruz çareyi. O zaman da bizim hikâyemiz güdük, mecalsiz kalıyor!

Yazdığı her şeyi okuduğum ve umutla takip ettiğim Ömer Açık, bu boşluğu doldurmak, bahçede güzelce yeşerecek bir fidan dikmek için kalkmış atağa; iyi de etmiş. Dört kitapla başladığı umut öykülerini çeşitlendirerek, geliştirerek, oyunbazlık vitesini yükselterek sürdürmesi en büyük dileğim.

Şamatacı Korsanlar ilk durağımız: Pippi Uzunçorap hayranı, korsanlık oyunlarının gediklisi Umut’un canını sıkan tek şey, ardında büyük boşluk bırakarak kendisini terk eden tavşan dişleri. Okula gideceği için çok heyecanlı. Anne babanın şaklabanlıkları kaygısını gidermeye yetmezken okulda geçirdiği beş-on dakika tüy gibi hafifletiyor Umut’u. Arkadaşlarının kaçan dişleri, öğretmeninin diş tellerine aldırmadan kocaman gülümsemesi, korsancılık oynayacakları göz bantlarını hazırlayıp günün kahramanı olmasıyla taçlanıyor. Devrik ve eksiltili cümlelerle anlatımı sıkıcılıktan uzaklaştıran yazar, konuşma diline yakın bir kıvam tutturuyor. Öğretmenle senli benli olan çocuklarsa kitabın sınırlarını çizmeye başlıyor.

Çılgın Astronotlar kitabının yıldızı uzay! Evi uzaya çeviren Umut, okuldaki tırı görünce apışıp kalıyor. Hafta sonu geçmek bilmiyor. Uzay tırına kavuşacağı günü iple çekiyor. Büyüklere sorular soruyor, babasıyla kostüm tasarlıyor. Gezgin planetaryum kıvamındaki tırda uzaya biraz daha yaklaşıyorlar. Ertesi gün için getirilen malzemelerle herkes Umut’un astronot  kostümünü yapıyor.

Harika Okul, ürkütmeyen bir okul ütopyası. Ürkütmüyor, çünkü çok büyük fedakarlıklar gerekmeksizin büyük değişimlerin gerçekleşeceğini sakince muştuluyor. Temiz ve kullanışlı bir spor salonu, güler yüzlü kütüphanecisi, ferah salonu ve seçme okuma özgürlüğüyle kütüphane, geniş alanı ve tüm oyunları bağrına basmasıyla can kurtaran okul bahçesi ve çocuklara kendi bahçelerini boyama, tasarlama fırsatı veren öğretmenler, yöneticiler. Çocuklara “evladıııım” diye bağırmadan da oluyor bu iş demek ki!

Gürültü Makinesi, birçok açıdan ters köşe bir kitap. Çocuğun “aşırı” isteğine kavuştuğu, yetişkinlere nanik yapan bir “mutlu son”. Yazarın, yetişkin zihnini devreye soktuğu, gereklilik kipiyle, bilinçli aile şablonuyla bile isteye dalgasını geçtiği çocuk taraftarlığı nişanesi. Tüketim kültürü, hediyenin anlamı, eşyanın değeri otopsi masasına yatırılıyor. Yazar âdeta tüm rollerinin hakkını veriyor ve ebeveyn olarak, öğretmen olarak ve çocuk olarak topa giriyor.

Metnin dikenlerinin olması en sevdiğim yanlarından. Basket atamayan çocuklara yekten “yeteneksiz” denilmesi, zorbalıktan korumaya çalışırken fanusa kapattığımız çocuklar için sağaltıcı mikroplar kıvamında. Ebeveynlerin çocuklara tahammül edemediği anlardaki sözcükler de benzer doğallıkta.

Yayınevinin büyük bir isabetle, adını aynı puntoyla yazarın hemen yanına kondurduğu Çağla Yiğit enerjisini, tutkusunu takdir ettiğim çizerlerden. Oğlumun “bebeksi” diye nitelediği çizimlerin Serap Deliorman ve Renee Kurilla’ya akraba olduğunu düşünüyorum. Onların ustalığına kavuşacağı hatta onları geçeceği günleri görmeyi diliyorum.